نشریه محیط زیست طبیعی

تغییرات گروه گونه های پوشش گیاهی در ارتباط با عوامل محیطی و مدیریتی در اکوسیستم های کوهستانی زاگرس (مطالعه موردی: بانه)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه مرتع و آبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست، دانشگاه ملایر، شهر ملایر، استان همدان، ایران.

2 استاد گروه احیا مناطق خشک و کوهستانی، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران

3 دکتری، دانشگاه تهران

4 دانشیار، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه شهرکرد

چکیده

چکیده
این مطالعه تغییرات گروه‌گونه‌های گیاهی را در ارتباط با عوامل محیطی و مدیریتی در مراتع کوهستانی بانه-کردستان بررسی کرده است. برای این منظور 4 گروه‌گونه گیاهی بوته‌زار، علفزار، بوته‌زار-علفزار و گراسلند هر کدام با 3 سایت، در منطقه مورد مطالعه شناسایی گردید. در هر سایت تعداد 30 پلات 2 متر مربعی به روش تصادفی-سیستماتیک مستقر گردید و تعداد 10 پروفیل خاک در مرکز پلاتهای هر سایت تا عمق 30 سانتیمتری حفر گردید (در مجموع برای هر گروه‌گونه 90 پلات و 30 نمونه خاک) و کلیه فاکتورهای گیاهی، خاکی، توپوگرافی و مدیریتی در همه سایت‌ها اندازه-گیری شد. نتایج آنالیز چند متغیره تجزیه به مؤلفه‌های اصلی (PCA) نشان داد که دو محور اول و دوم، در مجموع 73% از تغییرات صفات گیاهی گروه‌گونه‌ها را توجیه می‌کنند. گروه‌گونه‌های علفزار و بوته‌زار-علفزار با متغیرهای رس، مواد آلی، نیتروژن، عمق خاک، پتاسیم و سیلت عمق اول و هدایت الکتریکی عمق دوم و دامنه شمالی ارتباط مستقیم دارند. گراسلند با فاکتورهای سیلت، عمق دوم، اسیدیته، آهک عمق دوم و دامنه جنوبی و گروه بوته‌زار با متغیرهای شن، سنگریزه عمقی و سطحی، دامنه جنوبی و چرای دام ارتباط مستقیم دارد، به عبارت دیگر توپوگرافی، چرا و فاکتورهای فیزیکی خاک به همراه نیتروژن و مواد آلی مهمترین عوامل تاثیرگذار در تفکیک گروه‌گونه‌های گیاهی بودند. گروه‌گونه-هایی که دارای گروه‌های عملکردی مختلفی بودند (بوته و علفی) تولید و پوشش، بیشتری داشتند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Change in the group species of plants in relation to environmental and management factors in the Zagros mountainous ecosystems (Case study: Baneh)

نویسندگان [English]

  • Bakhtiar Fattahi 1
  • Mohammad Ali Zare Chahouki 2
  • Mohammad Jafari 3
  • Hossein Azarnivand 3
  • Pezhman Tahmasebi 4

1 Range and watershed Management, Faculty of Natural Resources and Environment, Malayer University, Malayer, Hamedan Province, Iran.

2 Professor, Faculty of Natural Resources, University of Tehran, Tehran, Iran.

3 Professor, Faculty of Natural Resources, University of Tehran, Tehran, Iran.

4 Associate Professor, Faculty of Earth Science, Shahre Kord University, Shahre Kord, Iran

چکیده [English]

Abstract
This study was conducted to analysis the changes in plant group species (PGS) in relation to environmental and management factors in mountain rangelands of Baneh-Kurdestan, Iran. For this purpose 4 plant group species: shrub, forb, grass and shrub-forb (3sites for each PGS) were defined in the study area. There were established 30 plots (2m2) in each site via classified random method. Also in the center of plots we had 10 soil profiles into sampling in each site. All of vegetation, soil and topography and management (grazing intensity) factors were measured in the plots (in total, 90 plots and 30 soil samples for each PGS). Principal component analysis (PCA) showed that first and second axes, in total, explain 73% of changes in the traits of plant group species. Two PGS of forb and shrub-forb are directly related to clay, organic matter, nitrogen, soil depth, potassium, silt 1th, and the first depth and electrical conductivity 2th and northern aspect. Grasses affected by silt 2th, pH, CaO 2th, southern aspect and shrubs are related to sand, gravel (surface and below ground), southern aspect and grazing intensity. On the other word, topography, grazing intensity, nitrogen, organic matter and soil physical factors were the most important factors in the separation of plant group species. The plant group species that had different functional groups (Shrub and forb) had more production and coverage.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Structure
  • Function
  • life form
  • Rangeland
Aghaie, R., Alvani neZhad, S., Basiri, R., Zolfaghari, R., 2012. Relationship between Ecological Species Groups and Environmental Factors (Case Study: Vezg Region in Southeast of Yasouj). Iranian Journal of Applied Ecology, 1 (2), 53-63
Askarizadeh, D., Heshmati, Gh. A., 2012. An investigation of environment factors’ impact on life form of plants (Case study: Javaherdeh rangelands of Ramsar). Journal of Range and Watershed Management, 65 (4), 529-540.
Dorji, T., Moe, R.S., Klein, A.J., and Totland, O., 2014. Plant species richness, evenness and composition along environmental gradients in an Alpine meadow grazing ecosystem in central Tibet, China.
Fahimipour,  E.,  Tavili,  A.  and  Zarechahuki,  A.  2010.  Study of index species-environmental factors relationships in mid Taleghan rangelands. Iranian journal of Rangeland 4(1), 23-32.
Farajollahi, A., Zare Chahouki, M. A., Azarnivand, H., Yari, R., Gholinejad, B., 2012. The effects of environmental factors on distribution of plant communities in rangelands of Bijar protected region. Iranian Journal of Range and Desert Research, 19 (1), 108-119.
Fridley, J.D., Grime, J.P., Huston, M.A., Pierce, S., Smart, S.M., Thompson, K., Börger, L., Brooker, R.W., Cerabolini, B.E.L., Gross, N., Liancourt, P., Michalet, R., Le Bagousse-Pinguet, Y., 2012. Comment on “Productivity Is a Poor Predictor of Plant Species Richness”. Science 335, 1441.
Gholinejad, B., Jaffari, M., Zare Chahuki, M. A., Azarniuand, H., Pourbabaei, H.,  2014. Environmental and managerial factors effects on plant species distribution (Case study: Saral rangelands of Kurdistan province). Journal of Range and Watershed Management, 67 (2), 279-288.
Ghorbani, J., 2015. Multivariate Analysis of Ecological Data Using CANOCO. Sari University Press, 318 p.
Grace, J.B., Adler, P.B., Stanley Harpole, W., Borer, E.T., Seabloom, E.W., 2014. Causal networks clarify productivity–richness interrelations, bivariate plots do not. Functional Ecology 28, 787-798.
Grace, J.B., Anderson, T.M., Smith, M.D., Seabloom, E., Andelman, S.J., Meche, G., Weiher, E., Allain, L., Jutila, H., Sankaran, M., Knops, J., Ritchie, M. & Willig, M., 2007. Does species diversity limit productivity in natural grassland communities? Ecology Letters, 10 (8): 680–689.
Javadi, S. A., khanarmooyi, A. R., Jafari, M., 2016. Investigation of Relationship between Vegetation Factors and Soil Properties (Case Study: Khojir National Park). Journal of Range and Watershed Management, 69 (2), 353-366.
Marquard, E., Weigelt, A., Temperton, M.V., Roscher, C., Schumacher, J., Buchmann, N., Fischer, M., Welsser, W.W. and Schmid, B., (2009). Plant species richness and functional composition drive overyielding in a six-year grassland experiment. Ecology, 90(12): 3290–3302.
McCune, B., Grace, J.B. and Urban, D.L. 2002. Analysis of Ecological Communities. MjM Software Design.Gleneden Beach, Or, 28:307 p.
Mirdeylami, Z., Heshmati, Gh. A., Barani, H., Hematzadeh, Y., 2012. Environmental factors affecting ecological sites distribution of Kachik rangeland, Marave Tappe. Iranian Journal of Range and Desert Research, 19 (2), 333-343.
Pan, X., Liu, F., Zhang, M., 2012. Comment on “Productivity Is a Poor Predictor of Plant Species Richness”. Science 335, 1441.
Parsamehr, A.  H., Vahabi, M. R., Khosravani, Z., 2015. Relationship between plant communities and some soil properties using canonical correspondence analysis (Case Study: Ardestan Rangelands). Iranian Journal of Range and Desert Research, 22 (1), 194-203
Sadeghinia, M., Jafari, M., Zahedi Amiri, Gh., Baghestani Maybodi, N., Tavili, A., 2012. Investigation on Effects of Environmental and Soil Factors on Establishment of Vegetation Types (Case Study: Sabzdasht, Bafgh). Journal of Rangeland Science, 3(1): 1-10.
Sheydaye Karkaj, E., Mirdeilami, S. Z., Akbarlou, M., 2015. Relationship of the most effective soil and management factors with distribution of ecological species groups and calculating their common effect (Case study: Chahar Bagh summer rangelands, Golestan. Iranian Journal of Range and Desert Research, 22 (1), 31-46.
Shokrollahi, sh., Moradi, H. R.,  Dianati Tilaki, Gh. A., Jabeolansar, Z., 2014. Study of plant species in relation to site edaphic and physiographic factors (Case study: Polur Summer Rangelands, Mazandaran province). Iranian Journal of Range and Desert Research, 21 (3), 541-548.
Vetaas O.R. and J.A. Gerytnes, 2002. Distribution of vascular plant species richness and endemic richness along the Himalayan elevation gradient in Nepal. Global Ecology and Biogeography, 11: 291-301.
Volume 21, Issue 3, Autumn 2014, Page 541-548
Yari, R., Azarnivand, H., Zare Chahouki, M. A., Jalil Farzadmehr, J., 2012. Relationship between species diversity and environmental factors in Sarchah Amari ranglands of Birjand. Iranian Journal of Range and Desert Research, 19 (1), 95-107.
Zare Chahouki, M. A., Nodehi, R., Tavili, A., 2011. Investigation on relationship between plant diversity and environmental factors in Eshtehard rangelands. Journal Management System, 1 (2), 41-49.
Zuo, X., Knops, J., Zhao, X., Zhao, H., Zhang, T., Li, Y., Guo, Y., 2013. Indirect drivers of plant diversity-productivity relationship in semiarid sandy grasslands. Biogeosciences 9, 1277-1289.
نشریه محیط زیست طبیعی
دوره 71، شماره 2
شهریور 1397
صفحه 197-212