نشریه محیط زیست طبیعی

ارزیابی اثرات محیط‌زیستی ناشی از کووید 19 و عوامل مؤثر بر بهبود تاب‌آوری مناطق ساحلی مکران، استان سیستان و بلوچستان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه اقتصاد کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

2 گروه مهندسی لجستیک و زنجیره تأمین، دانشکده مهندسی صنایع، دانشگاه علم و صنعت ایران، تهران، ایران

چکیده

بحران کووید 19 پیش از هر چیز، تهدیدی برای سلامت عمومی شناخته می‌شد، اما رفته رفته تبدیل به یک تهدید در بخش‌های مختلف شده است. یکی از بخش‌هایی که در این پژوهش به بررسی اثرات کووید 19 در آن پرداخته شده است، بخش  محیط‌زیستی در شهرهای ساحلی استان سیستان و بلوچستان است که از جمله خطراتی که این نقاط را تهدید می‌کند، متنوع‌ و بسیاری از آن‌ها منشأ محیط‌زیستی دارند. این پژوهش بر اساس هدف، از نوع کاربردی و به‌منظور بررسی عوامل مرتبط با بهبود تاب‌آوری محیط‌زیستی سواحل مکران انجام شده است. جامعة آماری شامل ساکنان مناطق ساحلی (چابهار، کنارک و دشتیاری)، کارشناسان شیلات و فعالان محیط‌زیست است. به‌منظور تعیین عوامل مرتبط با بهبود تاب آوری محیط‌زیستی، از روش تحلیل عاملی و به‌منظور ارزیابی تاب‌آوری محیط‌زیستی محدودة مورد مطالعه از روش ترکیبی حداکثر آنتروپی و تحلیل سلسله‌مراتبی استفاده شده است. بر اساس نتایج تحلیل عاملی، عوامل مؤثر نام‌گذاری شده"کنترل آلودگی"، "مدیریت پسماند" و "دسترسی به خدمات و حفاظت از منابع " انتخاب شدند که عامل کنترل آلودگی‌ها بیشترین درصد تبیین متغیرهای مرتبط با آلودگی سواحل را به‌خود اختصاص داد و به‌عنوان عامل نخست که در بهبود تاب‌آوری محیط زیستی سواحل مکران در برابر کووید 19 نقش دارند، شناخته شد. مدیریت پسماند و دسترسی به خدمات و حفاظت از منابع به‌ترتیب با وزن 0/374 و 0/141 در رتبه‌های بعدی قرار گرفتند. همچنین نتایج روش ترکیبی حداکثر آنتروپی و  تحلیل سلسله‌مراتبی نشان داد که در مجموع سطح تاب‌آوری این مناطق پایین بوده و از بین شهرهای ساحلی، کنارک با مقدار  0/46 بیشترین تاب‌آوری محیط‌زیستی را را به خود احتصاص داد. 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Evaluation of environmental effects caused by Covid 19 and factors affecting the improvement of resilience of Makran coastal areas, Sistan and Baluchestan province

نویسندگان [English]

  • َAlireza Sargazi 1
  • Mahmood Sabouhi Sabouni 1
  • Mahmood Daneshvar Kakhki 1
  • Saeed Yaghoubi 2

1 Department of Agricultural Economics, Faculty of Agriculture, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran

2 Department of Logistics and Supply Chain Engineering, Faculty of Industrial Engineering, Iran University of Science and Technology, Tehran, Iran

چکیده [English]

The COVID-19 crisis was first regarded as a threat to public health, but it gradually started to threaten different sectors. One of the sectors influenced by this crisis, which is the topic of this research on the effects of COVID-19, is the fisheries sector in the coastal cities of Sistan and Baluchistan province. Diverse hazards jeopardize these cities and most have environmental origins. The present research was an applied study in terms of the goal and aimed to investigate the factors related to the improvement of environmental resilience in the coastal cities of Makran. The statistical population was composed of all residents of the studied areas (Chabahar, Konarak and Dashtiari), Fisheries experts, and environmental activists. The factors underpinning the improvement of environmental resilience were determined with factor analysis, and the environmental resilience of the study site was assessed with a combination of maximum entropy and analytic hierarchy process (AHP). Based on the results of factor analysis, the factors were divided into three categories named “pollution control”, “waste management”, and “access to services and conservation of resources”. “Pollution control” was found to be the main factor in accounting for the variables of coastal pollution, so it was recognized as the first factor in improving the environmental resilience of the coastal cities against COVID-19. The next factors were “waste management” and “access to services and conservation of resources” with the weights of 0.347 and 0.141, respectively. Also, the results of the combined maximum entropy and AHP revealed that the coastal areas of Makran were, in total, lowly resilient and that among the coastal cities, Konarak had the highest environmental resilience (0.46). 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Environmental resilience
  • Factor analysis
  • Entropy
  • Analytic hierarchy process
  • Sistan and Baluchestan province
Abhijit, M., Chakrabor, P.T., Bhushan, S., BhusanNayak, B., 2022. Impact of COVID-19 lockdown on aquatic environment and fishing community: Boon or bane? Marine Policy 14, 105088
Alang, E., 2021. Covid-19 and increase in plastic debris in coastal and marine environments. Journal of Environmental Health Research 7(1), 11-16. (In Persian)
Belton, B., Rosen, L., Middleton, L., Ghazali, S., AlMamun, A., Shieh, J., 2021. COVID-19 impacts and adaptations in Asia and Africa’s aquatic food value chains. Marine Policy 4(6), 129:1-9.
Coll, M., Ortega-Cerdà, M.,   Mascarell-Rocher, Y., 2020. Ecological and economic effects of COVID-19 in marine fisheries from the Northwestern Mediterranean Sea.  Biological Conservatio 255,108998.
Dowd, J B., Andriano, L., Brazel, D.M., Rotondi, V., Block, P., Ding, X., Liu, Y., Mills, M.C., 2020. Demographic science aids in understanding the spread and fatality rates of COVID-19. Proceedings of the National Academy of Sciences 117 (18) 9696-9698.
Gankhki, A., Taghvaee, M., Bardestani, H., 2020. Investigating the effective factors on improving the environmental resilience of coastal cities (case study of coastal cities of Bushehr province). Journal of Geographical Studies of Coastal Areas 2 (2), 2-5. (In Persian)
 Gholipour peyvandi, A., Mogoi, R., Hejazi, R., 2020. Environmental Epidemic and Environmental Survey, 11th National Conference on Urban Planning, Architecture. Civil Engineering and Environment. Shirvan. (In Persian)
Holling, C. S., 1973. Resilience and stability of ecological systems. Annual Review of Ecology and Systematic 4, 1-23.
Jiatong, H., Jie, Y., Xiaoxu, W., Danyang, W., Chenlu, L., 2023. Environment and COVID-19 incidence: A critical review. Journal of Environmental Sciences 124, 933-951.
Kalantari, K., 2006. Data Processing and Analysis in Social and Economic Research. Sharif Publications, Second Edition, University of Tehran. (In Persian)
King, C., Dedi, S A.  Clifton, J., 2022. Marine reserves and resilience in the era of COVID-19. Marine Policy 141, 105093.
Kochi, J., 2021. A comprehensive report on "Investigating the Major Impacts of Covid-19 on Fisheries in India". Journal of Great Lakes Research 46(6), 1717-1725.
 Kumar Rai, P., Sonne, C., SongcKi-HyunKimd, H., 2022. The effects of covid 19 transmission on environmental sustainability and human health: Paving the way to ensure its sustainable management. Science of the Total Environment 2(10), 414-423.
Malekian, M., 2020. Opportunities and threats of the corona virus to the environment. Approach Journal 30(79), 63-76. (In Persian)
 Mofijur, M., Rizwanul Fattah, I.M., Asraful Alam, M., Saiful Islam, A.B.,Chyuan Ong, H., AshrafurRahman, S.M., Najafi, G., Ahmed, S.F., Alhaz Uddin., M.D.,Mahlia, T.M., 2021. Impact of COVID-19 on the social, economic, environmental and energy domains: Lessons learnt from a global pandemic. Sustainable Production and Consumption 26, 343-359
Mogi, R., Spijker, J., 2020. The influence of social and economic ties to the spread of COVID-19 in Europe.
 Nature Public Health Emergency Collection 5, 1–17.
Morad talab, N., Danesh yazdi, M., 2020. A review of the effects of air pollution on covid-19 virus infection rates and deaths. Journal of Sharif 2(2), 127-138. (In Persian)
Saaty, TL. 1980. The Analytical Hierarchy Process. Mc Graw Hill, New York.
Sarkar, P., Debnath, N., Reang, D., 2021. Coupled human-environment system amid COVID-19 crisis: A conceptual model to understand the nexus. Science of the Total Environment 753, 1-9.
Taleb Beidokhti, N., Asadi Tokmeh Dash, M., Rezaei tavaveh, F., Sartaj, M., 2020. Environmental Impact Assessment of Covid 19 Virus. Approach Journal 30(79): 67-45. (In Persian).
 
نشریه محیط زیست طبیعی
دوره 75، شماره 3 - شماره پیاپی 3
شهریور 1401
صفحه 487-501