بررسی قابلیت مناطق بیابانی اردکان به‌منظور دفع پسماند صنایع با استفاده از روش سلسله‌مراتبی
نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 گروه مدیریت و کنترل بیابان، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه اردکان، اردکان، ایران
2 گروه مهندسی طبیعت دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه اردکان، اردکان، ایران
3 اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری یزد، یزد، ایران
چکیده
با رشد جمعیت و گسترش شهرنشینی و به دنبال آن پیشرفت سریع صنعت، یکی از مهمترین موضوعاتی که در کنار مسائل و مشکلاتی محیطزیستی مدیران شهری را به‌خود مشغول ساخته است، مدیریت بهینة پسماندهای صنعتی می باشد. هدف از این مطالعه، بررسی قابلیت مناطق بیابانی به‌منظور دفع پسماند صنایع شهرستان اردکان است که در سال 1399 انجام شد. برای رسیدن به این هدف از روش تحلیل سلسله‌مراتبی استفاده شد. معیارهای انتخابی شامل ویژگی های خاکشناسی شامل درصد رس و درصد شن، زمین‌شناسی، کاربری اراضی، تراکم جمعیت، فاصله از منابع آب، فاصله از نواحی چهارگانه محیطزیستی، فاصله از آبراهه، فاصله از جاده، سطح آب زیرزمینی، شیب و فاصله از گسل بود. پرسشنامه توسط 30 خبره تکمیل شد و از نرم‌افزار اکسپرت چویس استفاده شد. بعد از تعیین وزن معیارها، با استفاده از نرم افزار Arc GIS همپوشانی فازی لایه ها انجام شد. نتایج نشان داد که کاربری اراضی بیشترین وزن و سهم را در ارزیابی قابلیت اراضی جهت دفع پسماند دارد وبه دنبال آن، معیار شیب، فاصله از منابع آب تراکم جمعیت و سطح تراز آب و خاکشناسی به‌ترتیب بیشترین وزنها را به‌خود اختصاص دادهاند. در نهایت، نقشة قابلیت اراضی به پنج کلاس تقسیم شد. قسمتی از مناطق در غرب، محدوة کوچکی از مرکز و بخشی نواحی شرقی در مجموع به مساحت 769/21 کیلومتر مربع دارای بهترین پتانسیل جهت دفع پسماند می باشد که حدود 6 درصد از کل مساحت شهرستان اردکان را شامل می‌شود. نتایج نشان داد ویژگیهای خاص مناطق بیابانی مانند اراضی با پوشش ضیعف و بایر مهمترین ویژگی این مناطق در زمینة قابلیت دفع پسماند است و روش تحلیل سلسله‌مراتبی توأم با همپوشانی فازی می تواند مناطق مناسب برای دفع پسماند را در حد قابل قبول مشخص کند.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Investigating the capability of Ardakan desert areas in order to dispose of industrial waste by hierarchical method abstract
نویسندگان [English]
- Mohsen Eftekharipoor 1
- Mohammad Javad Ghaneei-Bafghi 2
- Mahdi Tazeh 2
- Mohammad Reza Fazel Pour Aghdaei 3
1 Department of Desert Management and Control, Faculty of Agriculture and Natural Resources, Ardakan University, Ardakan , Iran
2 Department of Nature Engineering, Faculty of Agriculture and Natural Resources. Ardakan University. Ardakan. Iran
3 Department of Natural Resources and Watershed Management of Yazd, Yazd, Iran
چکیده [English]
With the growth of population and expansion of urbanization followed by the rapid development of industry, one of the most important issues that has occupied city managers is the optimal management of industerial waste. The aim of this study is to investigate the capability of desert areas to dispose of industrial waste in Ardakan city which was done in 2021. To achieve this goal, the method of hierarchical analysis was used. Selection criteria are soil characteristics including clay percentage and sand percentage, geology, land use, population density, distance from water sources, distance from four environmental zones, distance from waterway, distance from road, groundwater level, slope, and distance from fault. The questionnaire was completed by 30 experts and Expert Choice software was used. After determining the weights of the criteria, fuzzy overlap of the layers was performed using Arc GIS software. The results showed that land use has the highest weight and share in assessing the potential of land for waste disposal. After this, slope criteria, distance from water sources, population density and water level and soil science have the highest weights, respectively. Finally, the land capability map was divided into five classes. Spatial distribution of areas with very high potential for waste disposal showed that some areas in the west, a small part of the central areas and southeastern areas with a total area of 769.21 square kilometers have the best potential for waste disposal. These areas cover about 6% of the total area of Ardakan city. The results showed that the specific characteristics of desert areas such as poorly covered and barren lands is the most important feature of these areas in terms of waste disposal and the method of hierarchical analysis with fuzzy overlap can determine suitable areas for waste disposal to an acceptable level.
کلیدواژه‌ها [English]
- AHP
- Fuzzy membership
- Fuzzy overlap
- Gamma method
)