نشریه محیط زیست طبیعی

ارزیابی پتانسیل طبیعت‌گردی سیمای منظر منطقه حفاظت شده دنا با استفاده از روش کمی تنوع

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، گروه مهندسی محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه صنعتی خاتم الانبیاء بهبهان

2 استادیار، گروه مهندسی منابع طبیعی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه یاسوج

چکیده

در دهه‌های اخیر، روندهای جهانی در گردشگری دستخوش تحول تدریجی شده است. در بسیاری از فعالیت‌های اجتماعی، جنبه زیست‌محیطی تقویت شده و به مسئولیت فردی و جمعی برای حفاظت از محیط زیست بیشتر توجه شده که تأثیر مهمی بر فعالیت‌های گردشگری گذاشته و موجب ایجاد یک مفهوم کاملاً جدید گردشگری با ماهیت اکولوژیکی تحت عنوان طبیعت‌گردی در مقابل شکل سنتی و گسترده آن شده است. رشد فزاینده صنعت گردشگری به موازات تحولات سریع اقتصادی، سیاسی و تکنولوژیکی، گردشگری را به مؤلفه مهم اقتصاد ملت‌ها تبدیل کرده است و منافع ناشی از گردشگری در همه بخش‌ها در خدمت رشد اقتصادی قرار گرفته است. منطقه دنا با دارا بودن پتانسیل‌های بیشمار گردشگری می‌تواند سهم به‌سزایی در رونق اقتصادی استان کهگیلویه و بویراحمد و نهایتاً کشور داشته باشد و زمینه مساعدی برای اشتغال‌زایی و بهره‌برداری پایدار از اکوسیستم را فراهم نماید. لذا هدف این مطالعه ارزیابی ژئولوژیکی سیمای منظر منطقه حفاظت شده دنا بر اساس روش کمی تنوع (روش V-Wert) است که بوسیله بوم‌شناس سیمای منظر Hans Kiemstedt ارائه شده است. در این روش مؤلفه‌های طبیعی سیمای منظر (جنگل‌ها، سطوح آبی، پستی و بلندی، اقلیم) و کاربری اراضی به عنوان معیارهای اصلی برای ارزیابی پتانسیل طبیعت‌گردی منطقه حفاظت شده دنا، مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که از کل سطح مورد تجزیه و تحلیل که 832 کیلومتر مربع بود، سطوح خیلی مطلوب و مطلوب سیمای منظر برای توسعه فعالیت‌های طبیعت‌گردی به ترتیب 34 و 48 کیلومتر مربع یا به عبارتی دیگر 10 درصد از کل منطقه را به خود اختصاص دادند که غالباً در امتداد رودخانه‌های اصلی توزیع شده‌اند. از این رو به منظور توسعه طبیعت‌گردی در منطقه حفاظت شده دنا لازم است به کمک پیمایش‌های صحرایی، خوش منظرترین نقاط با کیفیت بصری ممتاز در سطوح خیلی مطلوب و مطلوب شناسایی شده در این تحقیق انتخاب شود. اراضی نامطوب برای توسعه طبیعت‌گردی از نگاه زیباشناختی منظر نیز با 619 کیلومتر مربع (74 درصد) بیشترین بخش از منطقه را شامل می‌شوند که لازم است در بحث توسعه گردشگری به محدودیت بصری و اکولوژیکی این بخش غالب از منطقه نیز توجه جدی شود. مقایسه نتایج این تحقیق با سایر تحقیقات مشابه انجام شده در منطقه حفاظت شده دنا نشان داد که این مدل در مقایسه با سایر مدل‌های ارزیابی در تفکیک درجات شایستگی کیفیت زیباشناختی مناطق برای توسعه طبیعت‌گردی سخت‌گیرانه‌تر عمل می‌کند که به نوعی می‌تواند بیانگر دقت بیشتر مدل باشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Evaluation the potential of landscape ecotourism of Dena Protected Area using V-Wert method

نویسندگان [English]

  • Vajihe Ghorbannia Kheybari 1
  • Mohsen Armin 2

1 Assistant Prof., Department of Environmental Science, Faculty of Natural Resources, Behbahan Khatam Alanbia University of Technology

2 , Assistant Prof., Faculty of Agriculture and Natural Resources and Natural Resources, Yasouj University, Yasouj, I.R. Iran

چکیده [English]

In recent decades, global trends in tourism have undergone a gradual transformation. In many social activities, the environmental aspect strengthens and relies more on individual and collective responsibility to protect the environment, leaving a deep trace in the tourist activity itself, and the need arises to create an entirely new alternative concept with the expressed ecological dimension of "ecotourism" in contrast to traditional, massive forms of tourism. The increasing growth of the tourism industry in parallel with rapid economic, political and technological developments has made tourism an important component of the economies of nations, and the benefits of tourism in all sectors have served economic growth. Dena region with countless potentials of tourism can contribute to improving the economic prosperity of Kohgiluyeh and Boyerahmad province and finally the country and provide a favorable environment for employment and sustainable use of the ecosystem. Thus the purpose of this study is the landscape evaluation of Dena protected area for the purpose of ecotourism, based on quantitative method of diversity (V-Wert method) Presented by Landscape Ecologist Hans Kiemstedt. In this method the natural elements of landscape (forests, water surfaces, relief, climate) and land use of considered area are taken as the main criteria for the evaluation. Results show that out of the total analyzed surface, which amounts to 832 km2, very favorable and favorable surfaces of landscape for ecotourism activities development comprise 34 and 48 km2 respectively, i.e. 10% of the territory, which are mainly distributed along the main rivers in the study area. Therefore, in order to develop nature tourism in the Dena Protected Area, it is necessary to select the most scenic spots with excellent visual quality at the very desirable and desirable levels identified in this research with the help of field surveys. Unfavorable lands for ecotourism development rrom an aesthetic point of view as well with 619 km2 (74%) cover the largest part of the region which in the development of ecotourism, it is necessary to pay serious attention to the visual and ecological limitations of this dominant part of the region. Comparison of the results of this study with other similar studies conducted in the Dena Protected Area showed that this model is more stringent than other evaluation models in separating the suitability of areas for the development of ecotourism, which in a way, it can indicate the accuracy of the model.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Quantitative method of diversity
  • Landscape evaluation
  • Ecotourism
  • Dena protected area
Batman, Z.P., Demirel, Ö., 2015.  Ecology-based tourism potential with regard to alternative tourism activities in Altındere Valley (Trabzon – Maçka). International Journal of Sustainable Development & World Ecology, 22(1), 39–49.
Blażejczyk, K., 1994. New climatological and physiological model of the Human Heat Balance outdoor (MENEX) and its applications in bioclimatological studies in different scales. In Blażejczyk K, Krawczyk B, editors. Bioclimatic Research of the Human Heat Balance. Warszawa: PolishAcademy of Sciences Institute of Geography and Spatial Organization; 28: page 27-58.
Cetin, M., 2015. Using GIS analysis to assess urban green space in terms of accessibility: case study in Kutahya. International Journal of Sustainable Development & World Ecology, 22(5), 420–424.
Cetin, M., Sevik, H., 2016. Assessing potential areas of ecotourism through a case study in Ilgaz mountain national park, Tourism - From Empirical Research towards Practical Application, Leszek Butowski, Intechopen, DOL: 10.5772/62573.application/assessing-potential-areas-of-ecotourism-through-a-case-study-in-ilgaz-mountian national - park.
Csirmaz, E., Peto, K., 2015. Procedia Econ. Financ 32, 755–762.
Ghorbannia Kheybari, V., Mirsanjari, M.M., Liaghati, H., 2017. Identification of potential ecotourism development areas in Dena city using multi-criteria evaluation of combined Special indicators. Rangeland Scientific Research Journal, 12 (3), 316 -329.
 Higgins-Desbiolles, F., 2018. Tourism Manage.25, 157–160.
Hoffmann, G., 1999. Tourismus in Luftkurorten Nordrhein-Westfalens, Bewertung und Perspektiven [Tourism in Luftkurort North Rhine-Westphalia, Evaluation and Perspectives]. (Doctoral dissertation). der Universität-Gesamthochschule, Paderborn. Retrieved from http://webdoc.gwdg.de/ebook/q/2002/hoffmann/band_1.pdf.
Jahani, A., Makhdom, M., Feghhi, J., Etemad, V., 2011. Determining the quality of landscape and landscape points for the use of ecotourism (Case study: Patem section of Khairud forest). Environmental research, 2(3): 13-20.
Kaypak, Ş., 2010. Sustainability of ecological tourism. International Journal of Alanya Faculty of Business, 2(2).
Kiemstedt, H., 1972. Erfahrungen und Tendenzen in der Landschaftsbewertung. In: Forschungs und Sitzungsberichte der Akademie für Raumforschung und Landesplanung, 76. - Hannover: Jänecke,s. 36.
KIiemstedt, H., 1967. Zur Bewertung natürlicher Landschaftselemente für die Planung von Erholungsgebieten. Technische Hochschule Hannover, Fakultät für Gartenbau und Landeskultur, Dissertation. S, 149.
Lukic, M., Filipovict, D., 2019. Landscape evaluation for the purposes of ecotourism-case study of Burgenland. 27 th International Conference Ecological Truth& Environment Research 18-21 June 2019, Hotel Jezero, Bor Lake. Bor, Serbia. www. eco. Tfbor.bg.ac.rs.
Metsaots, K., Printsmann, A., Sepp. K., 2015. Public opinions on oil shale mining heritage and its tourism potential. Scandinavian Journal of Hospitality and Tourism, 15(4), 380– 399.
Morshedi, G., Jhanbakhsh Ganjih, M., Jomardiyani, B., 2012. Assessing the ecological potential of the Dena Protected Area for ecotourism use using the information Geographical system. The first international conference on environmental crises in Iran and ways to improve it.
Naveh, Z., 1982. Landscape Ecology as an Emerging Branch of Human Ecosystem Science. Advances in Ecological Research. 12, 189–237.
Pecelj, J., Pecelj, M., Pecelj, M., 2011. Mogućnost primene geoekologije u prostornom planiranju. Zbornik radova Planska i normativna zaštita prostora i životne sredine. Beograd: Asocijacijа prostornih planera Srbije, Univerzitet u Beogradu - Geografski fakultet, str. 401-406.
Pecelj, M., 2015. Geoecology and regional planning – landscape evaluation methodology. Banja Luka, Scientific Conference: Physical planning and the environment in the Republic of Srpska. Academy of Sciences and Arts of Republic of Srpska. Book 25.
Pecelj, M., Lukić, M., Pecelj, M., Đurić, D., 2017. Application of the Menex model in bioclimatic analaysis of Novi Sad and environment for the purposes of tourism and recreation. Archives for Tehnical Sciences, No. 16. Bijeljina: Tehnical Institute Bijeljina, page 77–84.
Pecelj, M., Lukić, M., Peljec, M., 2017. Bioklimatska evaluacija Novog Sada i okoline za potrebe turizma, odmora i rekreacije primenom modela Meneks. Zbornik radova „Planska i normativna zaštita prostora i životne sredine“. Beograd: Asocijacija prostornih planera Srbije, Univerzitet u Beogradu – Geografski fakultet, str. 507-513.
Pecelj, M., Lukic, M., Vucicevic, A., Una-Alvarez, E.D., Silva, C.G., Freinkina, I., Ciganovic, S., Bogdanovic, U., 2018. Geoecological evaluation of local surrounding for the purposes of recreational tourism. Original scientific paper. www.gi.sanu.ac.rs, www.doiserbia.nb.rs, J. Geogr. Inst. Cvijic. 68(2), 215–231.
Pecelj, M., Pecelj R.M., Mandić, D., Pecelj, J., Milinčić, M., Tošić, D., 2010. Informatioal Technology in Bioclimate Analysis of Banja Luka for Tourism and Recreation, in the book of 9th WSEAS International Conference on Telecomunication and Informatics, Included in ISI/SCI Web of Science and Web of Knowledge, ISBN: 978-954-9260-2-1, ISSN: 1790-5117, University of Catania, Sicily, Italy, pp. 35-39.
Pecelj, M., Vagić, N., Pecelj, M., Đurić, D., 2016. Geoekological evaluation of Belgrade and environment for the purposes of rest and recreation. Archives for Tehnical Sciences, year VIII, No. 14. Bijeljina: Tehnical Institute Bijeljina, page 63 – 72.
Pecelj, M., Vagić, N., Pecelj, M., Pecelj, J., Đurić, D., 2016. Primena bioklimatskog modela MENEKS_05 u vrednovanju Beograda i okoline za potrebe odmora i rekreacije. Lokalna samouprava u planiranju i uređenju prostora i naselja – U susret evropskim integracijama. Beograd: Asocijacija prostornih planera Srbije, Univerzitet u Beogradu – Geografski fakultet, str. 389 – 396.
Pecelj, R.M., Pecelj-Purković, J., Pecelj, M., 2015. Geoekologija: teorijsko–metodološka i aplikativna pitanja [Geoecology: Theoretical — Methodological and Application issues]. Belgrade: University of Belgrade, Faculty of Geography.
Popovic, D., Doljak, D., Kuzmanovic, D., Pecelj, M., 2017. Geological evaluation of protected area tourism planning-the evidence from the Bosnia and Herzegovina national park. Original scientific article. www.gi.sanu.ac.rs, www.doiserbia.nb.rs, J. Geogr. Inst. Cvijic. 68(1) , 119–131.
 Shayan, S., Parsaei, A., 2007. Feasibility study of ecotourism development potential areas in the province Kohgiluyeh and Boyerahmad. Quarterly Journal of Humanities Teacher. Special Geography, Spring 1386.P 153-181.
Thorne, J.F., Huang, C.S., 1991. Towards a landscape ecological aesthetic: Methodologies for designers and planners. Landscape and Urban Planning, 21(1–2), 61–79.
Troll, C., 1939. Luftbildplan und ökologische Bodenforschung. Ihr zweckmäßiger Einsatz für die wissenschaftliche Erforschung und praktische Erschließung wenig bekannter Länder [Aerial Photography and Ecological Studies of the Earth], Zeitschrift der gesellschaft für erdkunde zu Berlin, 7–8, 241–298.
نشریه محیط زیست طبیعی
دوره 73، شماره 4
اسفند 1399
صفحه 745-758