نشریه محیط زیست طبیعی

ارزیابی اثرات اکولوژیک تفرج بر کیفیت خاک و پوشش گیاهی در مناطق تحت‌حفاظت (مطالعة موردی: پارک ملی و پناهگاه حیات‌وحش قمیشلو)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد ارزیابی و آمایش سرزمین، محیط‌زیست طبیعی و تنوع زیستی، دانشکدۀ محیط‌زیست

2 استادیار، گروه محیط‌زیست طبیعی و تنوع زیستی، دانشکدۀ محیط‌زیست

3 دانشیار،گروه محیط‌زیست طبیعی و تنوع زیستی، دانشکدۀ محیط‌زیست

4 دانشیار، گروه جنگلداری، دانشکدۀ منابع طبیعی، دانشگاه تهران

چکیده

این تحقیق با استفاده از رهیافت تجزیه­و­تحلیل سیستمی به ارزیابی اثرات تفرج بر روی برخی از خصوصیات فیزیکی خاک (وزن مخصوص ظاهری خاک، تخلخل و رطوبت وزنی خاک) و وضعیت پوشش گیاهی (میزان تراکم، تنوع و فراوانی) در پارک ملی و پناهگاه حیات­وحش قمیشلو پرداخته است. به منظور رسیدن به اهداف مورد نظر ابتدا با استفاده از روش روی همگذاری، نقشة واحدهای محیط­زیستی منطقه به دست آمد و پس از شناسایی یگان­های اکولوژیک یکسان از نظر طبقات شیب، جهت، ارتفاع، ضریب مقاومت سنگ، ویژگی­های فیزیکی خاک (فرسایش، سنگریزه، تحول­یافتگی، زهکشی، بافت و عمق خاک) و پوشش گیاهی (وضعیت تراکم، گرایش مرتع و میزان تولید کل در هکتار)، در 38 یگان از زون­های تفرجی و 38 یگان متناظر آن در زون­های دست­نخورده و شاهد، یک پلات با ابعاد m2m×2 جهت بررسی پوشش گیاهی پیاده شد. عمل نمونه ­برداری از پروفیل خاک نیز با سه مرتبه تکرار از عمق cm5-0 و در صورت وجود از عمق cm10-5 با استفاده از روش استوانة فلزی انجام گردید. بررسی نتایج حاصل نشان داد که اختلاف بین وضعیت پوشش گیاهی و خصوصیات فیزیکی خاک (عمق cm5-0) در یگان­های مشابه با اطمینان 99%معنی­ دار است. اما اختلاف میان خصوصیات فیزیکی خاک در عمق cm10-5 در سطح 5% معنی­دار نشد. به­ طور کلی نتایج این تحقیق مشخص کرد تفرج موجب ایجاد اثرات منفی به لحاظ کیفیت خاک و پوشش گیاهی در زون­های تفرجی منطقة مورد مطالعه گشته است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Ecological Impacts Assessment of Recreation on Quality of Soil and Vegetation in Protected Areas (Case Study:Qhamishloo National park and Wildlife Refuge)

نویسندگان [English]

  • nazanin shirani sarmazeh 1
  • ali jahani 2
  • hamid goshtasb 3
  • k k 4

3 j

4 k

چکیده [English]

This study uses a system analysis to evaluate the effects of outdoor activities on some physical properties of the soil (soil bulk density, porosity and soil moisture content) and vegetation status (density, diversity and abundance) in the Qhamishloo national park and wildlife refuge has been researched.In order to achieve the desired objectives, by using the overlaying method, a map of environmental units of the region was obtained and after identifying the ecological units for the slopes, directions, elevation, resistance coefficient of rock, physical features of soil (erosion, pebbles, evolution, drainage, texture and depth of soil) and vegetation (density, pasture tendency and total production per hectare), in 38 units of the recreation zones and 38 units corresponding in untouched zones, one plot were taken (2m×2m) to assess vegetation.Action sampling of the soil profile with three replicates of the depth 0-5 cm and if there is, of the depth 5-10cm by using the method of the cylindrical-metal was performed. The results showed that the difference between vegetation status and physical properties of soil (depth 0-5 cm) in similar units with a 99% confidence was significant.However, the difference between the physical properties of soil at a depth of 5-10 cm was not significant at 5% level.In general, the results of this study showed that recreation has caused negative effects on the quality of soil and vegetation in the recreational zones of the study area.

کلیدواژه‌ها [English]

  • EIA
  • system analysis
  • Qhamishloo national park and wildlife refuge
  • recreation
Adhami Mojarad, D., 1989. Comparison of three methods of evaluating natural resources.M. Sc. Thesis, College of Natural Resources, Tehran University.(in Persian)
Atic, M., Seleuk, S., &Karaguzel, O., 2009 .Impact of Recreational Trampling on the Natural Vegetation in Termessos National Park, Antalya-Turkey, Tarim Bilimeri Dergisi.vol. 15(3). 249-258.
Bakhshi, H., Namiranian, M., Makhdoom.M., Zahedi Amiri, Gh., 2010.The impact of recreation on regeneration, herbaceous cover and soil quality. (Case study: Nur Forest Park). Journal of the Forest and Wood Products, Iranian Natural Resources Journal,65(3). (in Persian)
Baybordi, M., 1981. Soil Physics, Tehran University Press. 501 pp. (in Persian)
Cole, D.N., Monz, C.A., 2004. Spatial patterns of recreation impact on experimental campsites, Journal of Environmental Management, 70(1): 73-84
Eagles, P.F.J., 2014 .Research priorities in park tourism. J. Sustain. Tour. 22
Eshaghi Rad, J., Heidari, M., Mahdavi, A., Zeinivandzadeh, M., 2011. Impact of recreational activities on vegetation and soil in forest park (Case study: Choghasabz forest park-Ilam). Iranian Journal of Forest, 3(1). (in Persian)
Jabbarian Amiri, B. 2013. Environmental Impact Assessment. University Press, Publication No. 3469. Iran. (in Persian)
Ghorbani Pashai Kalai, J., 1997. Compare the efficiency of different size and shape of plots to estimate production in Steppe regions, the high steppe and semi-steppe of Iran. M. Sc. Thesis, Tehran University.(in Persian)
Habitat Office and the Regions. 2013. complete and update the studies of detailed planning Ghamishloo regional, amend its boundary with the latest changes. Environmental Protection Agency, Department of Natural Environment and Biodiversity.(in Persian)
Hammitt, W.E., Cole, D.N., Monz, C.A., 2015. Wildland Recreation: Ecology and Management. John Wiley & Sons, Hoboken
Lucas-Borja, M.E., Bastida, F., Moreno, J.L., Nicolás, C., Andres, M., López, F.R., Del Cerro, A., 2011.The effects of human trampling on the microbiological properties of soil and vegetation in Mediterranean mountain areas. Land Degrad. Develop. 22: 383–394
Makhdoom, M., Khorasani, N., 1984. Compare recreation and timber harvest of impacts in reached  northern ecosystems, Tehran collegiate Jahad Press, 188 pp. (in Persian)
McHarg,I.L., Mumford, L., 1969. Design with nature: American Museum of Natural History NewYork
Nazarpurfard, k., Etemad, V., Makhdoom, M., Namiranian, M., 2016. Outing silvicultural characteristics masses (Case Study: Boluran Forest Park). Journal of the Forest and Wood Products, Iranian Natural Resources Journal, 69(2) .(in Persian)
Olive, N.D., Marion, J.L., 2009. The influence of use-related, environmental, and managerial factors on soil loss from recreational trails. Journal of Environmental Management 90. 1483–1493
Pariente, S., Zhevelev, H.M., 2008. Effect of visitors pressure on the spatial variability of sandy soil in an urban park in Tel Aviv, Environment Assess,Vol.142, page 35-46
Quarterly Environmental Protection Agency Isfahan province, 2010. Prime Numbers.(in Persian)
Shield, D.A., 1993.Comparisonof cold and coremethods for determination of soil bulk density, communication in soil Science and Blant Analysis
Shirani, N., 2016. Environmental Impacts of Recreation on Soil and Vegetation in Protected Areas (Case study on Qhamishloo National park and   Wildlife Refuge; Isfahan Province).M. Sc. Thesis, College of Environment.(in Persian).
YuKsek, T., 2009. Effect of visitor Activities on surface soil   Environmental conditions and Aboveground Herbaceous Biomass in Ayder Natural park. Volum 37(2), 170-175.
Zhang, H., Lei, S.L., 2012. A structural model of residents’ intention to participate inecotourism: the case of a wetland community. Tourism Manage. 33, 916e925
Zhang, K., Tian, K., Lu, X., Luo, S., Li, J. Li, N., 2009. Impacts of tourism on waterstorage and regulation of meadow soil in Napahai lakeshore wetlands. Advances in Water Science 20 (6), 800e805 (in Chinese).
نشریه محیط زیست طبیعی
دوره 70، شماره 4
دی 1396
صفحه 881-891