نشریه محیط زیست طبیعی

بارزسازی تغییرات و پویایی کاربری‏ ها و پوشش اراضی در ذخیره‏ گاه زیست‌کرۀ‏ ارسباران (1366‌ـ 1390)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد محیط زیست دانشکدۀ منابع طبیعی دانشگاه صنعتی اصفهان

2 استادیار گروه محیط زیست دانشکدۀ منابع طبیعی دانشگاه صنعتی اصفهان

3 استادیار گروه مرتع و آبخیزداری دانشکدۀ منابع طبیعی دانشگاه تهران

چکیده

تغییرات کاربری/پوشش اراضی و قطعه‌قطعه شدن زیستگاه در مقیاس سیمای سرزمین، مهم‌ترین فاکتور در توزیع اکوسیستم‏هاست. برای آنالیز روابط بین تغییرات کاربری اراضی و تأثیرات آن بر تنوع زیستی، به اطلاعات کاربری و پوشش اراضی در مقیاس‏های مختلف نیاز است. هدف از این مطالعه، کمّی‏سازی تغییرات کاربری‏ها و پوشش اراضی در ذخیرگاه زیست‌کرۀ ارسباران در شمال غرب ایران و در یک دورۀ 24 ساله (1366‌ـ 1390) است. ارسباران یکی از‌ مناطق مهم حفاظت‌شدۀ ایران است. از داده‌های سنجندۀ TM ماهوارۀ لندست، مربوط به سال‌های 1366 و 1390 و سنجندۀ ETM+ مربوط به سال 1380 برای تهیۀ نقشۀ کاربری و پوشش اراضی، استفاده شده است. در این پژوهش، 8 طبقۀ مختلف شامل: کشاورزی آبی، کشاورزی دیم، جنگل متراکم، جنگل تنک، گون‏زار،‏ علفزار، مراتع فقیر و آب‏ها، شناسایی شد. نتایج پژوهش نشان داد‌ طی 24 سال (1366‌ـ 1390) درصد پوشش جنگل‌های متراکم به‌شدت کاهش (3/12 درصد) یافته است، در‌حالی‌که علفزار (4/5 درصد)، گون‏زار (7/3 درصد)، جنگل تنک (1 درصد) و مراتع فقیر (9/4 درصد) در زمان مطالعه‌شده افزایش یافته‌اند. ارتفاع و مناطق مسکونی از عوامل اصلی تغییرات کاربری‏ها در منطقۀ مطالعه‌شده است، به‏طوری‌که بین 1366‌ـ 1390، جنگل متراکم 96 درصد از مساحت خود را در پایین‏ترین طبقۀ ارتفاعی (260‌ـ 700 متری) از دست داد. نتایج این پژوهش، کاهش زیستگاه و از دست رفتن کاربری‏ و پوشش اراضی مهم ذخیره‌گاه زیست‌کرۀ ارسباران را به‏طور کمّی نشان می‏دهد که می‏تواند در اجرای مدیریت مؤثر منطقه در مقیاس سیمای سرزمین که وظیفۀ حفظ منابع اکولوژیکی را با وجود تهدیدات منابع انسانی دارد، مؤثر باشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Change detection and land use/cover dynamics in the arasbaran biosphere reserve

نویسندگان [English]

  • Asef Darvishi 1
  • Sima Fakheran 2
  • Alireza Soffianian 2
  • Mehdi Ghorbani 3

3 Assistant Professor of rangeland and watershed management Department, Faculty of Natural Resources, Tehran University, Iran

چکیده [English]

Large scale land use/cover changes and habitat fragmentation is a major factor in the distribution and functioning of ecosystems. For analysis the relationship between land use changes and their impacts on biodiversity, land cover and land use information is needed at different scales. The main goal of this study was to quantify the land use/ cover changes in Arasbaran Biosphere Reserve, Northwest of Iran in a period of 24 years (1987–2011). Arasbaran is one of the most important protected areas in Iran. We used Landsat Thematic Mapper (TM) satellite image from 1987, 2011, and ETM+ from 2001 for providing the land use /cover maps. Eight classes of land use/cover including irrigated agricultural land, non-irrigated agricultural land, dense forest, sparse forest, range lands (dominated by Astragalus), other grassland types, bare land and waters were identified. The results indicated that during the last 24 years (1987-2011), the proportion of forest was significantly decreased (12.3%), while grassland (5.4%), rangeland (3.7%), and bare land (4.9%) were increased in the study period. Altitude and residential land, were identified as the main driving forces of land use changes in the study area, as between 1987-2011, the area of dense forests was decreased by 96% in the low altitudinal class of the study area (260-700 m a.s.l). The results of this study provided quantitative data on significant current land use/cover trends and habitat loss in Arasbaran Biosphere reserve that could be useful in establishing and implementing effective management at landscape scale that maintain ecological function while minimizing restrictions on human land use.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Arasbaran
  • Protected area
  • Land cover changes
  • Forest
  • Human impacts
1)       Alessandra, F. Luigi, M. 2007. Changes in land-use/land-cover patterns in Italy and their implications for biodiversity conservation. Landscape Ecology, 22: 617–631.
2)       Chandra, A. M., and Ghosh, S. K/Alavipanah, K., and Ladani, M., 2012. Remote Sensing and Geographical Information System, Tehran University Press, Tehran. In Persian
3)       Congalton, R. G., And Green, K., 1999. Assessing the Accuracy of Remotely Sensed Data. CRC Press, Boca Raton, 137pp.
4)       Crosta, A. P., Filho, C. D. S., and Azevedo, F. B, 2003, "Targeting Key Alteration Minerals in Epithermal Deposits in Patagonia, Argentina, Using Aster Imagery and Principal Component Analysis", International Journal of Remote Sensing., Vol. 24, pp. 4233-4240.
5)       Darvishsefat, A. Namiranian, M. 2004. The study of spatial distiribution of changes in the northern forests of Iran. http://www.GIS Development. nat/aplication/nrm/overview Pg: 1-2.
6)       Farajzadeh, M., Rostamzadeh, H., 2005. Evaluating large dam effects on the land use change using RS & GIS (Case study: Sattarkhan Dam).
7)       Hansen, M. C. and Thomas, R. L, 2012,"A Review of Large Area Monitoring of Land Cover Change Using Landsat Data". Remote Sensing of Environment, Vol. 122, pp. 66–74.
8)       Herold, M., Scepan, J., and Clarke, K. C., 2002, "The use of remote sensing and landscape metrics to describe structures and changes in urban land uses", Environment and Planning., Vol. 34, No. 1, pp. 1443-1458.
9)       Kotoky, P., Dutta, M. K., and Borah, G. C., 2012, "Changes in landuse and landcover along the Dhansiri Rever Channel, Assam-A remote Sensind and GIS Approach", Geological Society of India., Vol. 79, pp. 61-68.
10)   Levin, S. A, 1998. Ecosystems and the biosphere as complex adaptive systems. Ecosystems, 1(5), 431–436.
11)   Moghaddam, M., 2009. Range Management, Tehran University Press, Tehran. In Persian
12)   Panikhar, s, v. 1982. Forest change detection. www.GIS evelopment. Net/Application/Environment. Pg: 1-4.
13)   Rasuly, A. Naghdifar, R. Rasuly, M. 2010. Detecting of Arasbaran Forest Changes Applying Image Processing Procedures and GIS Techniques. Procedia Environmental Sciences 2 (2010)Pg.: 454–464.
14)   Rasuly, A., 2009, Principles of Applied Remote Sensing: Satellite Image Processing, Tabriz University Press, Iran. In Persian.
15)   Rezayi banafshe, M., Rostamzade, H.,and Feizizade, B., 2007, analyze and assessing forest change flow in arasbaran area using RS and GIS, Geography researches, pp. 143-154. In Persian
16)   Richards, j, a. 1999. Remote Sensing Digital Image Analysis, an Introduction, Second Edition. Springer-3rd ed. Berlin, New York. Springer, 363 p.
17)   Richards, j, a. 1999. Remote Sensing Digital Image Analysis, An Introduction, Second Edition. Springer-3rd ed. Berlin, New York. Springer, 363 p.
18)   Russell, G., and Congalton, K. G.,/Ehsani, A., 2012. Assessing the Accuracy of Remote Sensed Data, University of Tehran Press.
19)   Xiao-Ling, Ch. Hong-Mei, Z. Ping-Xiang L. Zhi-Yong, Y. 2006. Remote sensing image-based analysis of the relationship between urban heat island and land use/cover changes. Remote Sensing of Environment 104: 133–146.
20)   Xiao-Ling, Ch. Hong-Mei, Z. Ping-Xiang L. Zhi-Yong, Y. 2006. Remote sensing image-based analysis of the relationship between urban heat island and land use/cover changes. Remote Sensing of Environment 104: 133–146.
21)   Yu, W., Zang, S., Wu, C., Liu, W., and Na, X., 2011, "Analyzing and modeling land use land cover change (LUCC) in the Daqing City, China", Applied Geography., Vol. 31, pp. 600-608.
نشریه محیط زیست طبیعی
دوره 68، شماره 4 - شماره پیاپی 4
دی 1394
صفحه 559-572