نشریه محیط زیست طبیعی

تعیین شاخص‏های اجرایی مناسب برای پایش پایداری کارکردهای جنگل‏های شمال ایران ‌(مطالعۀ موردی: جنگل خیرود)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری جنگلداری پردیس کشاورزی و منابع طبیعی کرج

2 دانشیار دانشگاه تهران، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی کرج

3 استاد دانشگاه تهران، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی کرج

4 استاد دانشگاه برن سوئیس، مدرسه کشاورزی، جنگل و صنایع غذایی

چکیده

پایش پایداری کارکردهای جنگل، مستلزم تعیین کارکردها و شاخص‏های مناسب است و در‌نتیجه برای دستیابی به پایداری جنگل باید مجموعۀ مناسبی از شاخص‏های اجرایی برای کمک به تصمیم‏گیری، تجزیه و تحلیل و ارزیابی پایداری کارکردهای جنگل تعیین شوند. در این مطالعه برای اولین ‌بار مجموعه شاخص‏های اجرایی مناسب پایش پایداری کارکردهای جنگل به‌صورت مطالعۀ موردی برای جنگل خیرود واقع در شرق نوشهر تعیین شده است. روش مطالعه برای تعیین این مجموعه به سه مرحله تقسیم می‏شود. ابتدا با استفاده از روش دلفی تعداد 77 شاخص در زمینۀ چهارکارکرد تولیدی، محیط‏ زیستی، حفاظتی‌ـ حمایتی و تفرجی تعیین و سپس با استفاده از آزمون آماری دو‌جمله‏ای بر‌اساس درجۀ اهمیت اولویت‏بندی شدند. در مرحلۀ بعدی اولویت‏بندی این شاخص‏ها از نظر درجۀ سختی برداشت داده و اندازه‏گیری در عرصه با استفاده از روش بالا انجام شد. نتایج این مطالعه، شاخص‏ها را از نظر اهمیت به دو گروه «شاخص‏های با اهمیت زیاد» به‌منزلۀ شاخص‏های اصلی برای پایش پایداری کارکردهای جنگل و «شاخص‏های با اهمیت کمتر» به‌منزلۀ شاخص‏های جایگزین یا کمکی برای شاخص‏های گروه اول تفکیک کرده است. همچنین این شاخص‏ها از نظر اجرایی‌بودن به دو گروه کمتر اجرایی و اجرایی تقسیم شدند. در مرحلۀ نهایی، اهمیت و اجرایی‌بودن شاخص‏ها با هم ترکیب شد و شاخص‏ها در چهار گروه «کمتر اجرایی و کمتر با‌اهمیت»، «اجرایی و کمتر با‌اهمیت»، «کمتر اجرایی و با‌اهمیت» و «اجرایی و با‌اهمیت» تقسیم شدند. فهرست نهایی بر‌اساس شاخص‏های اجرایی و با‌اهمیت به‌دست آمد که کارایی لازم در جهت پایش پایداری کارکردهای جنگل‏های شمال ایران را داراست.
‌

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Development of appropriate performance indicators for monitoring sustainability of Hyrcanian forest functions, north of Iran (Case study: Kheyrud forest)

نویسندگان [English]

  • SeyedeZahra Goushegir 1
  • Jahangir Feghhi 2
  • Mohammad Reza Marvie Mohadjer 3
  • Majid Makhdoum 3
  • Christian Rosset 4

1 PhD. in Forestry, Faculty of Natural Resources, University of Tehran, Karadj, Iran

2 Corresponding author, Associate Prof., Faculty of Natural Resources, University of Tehran, Karadj, Iran

3 Professor, Faculty of Natural Resources, University of Tehran, Karadj, Iran

4 Professor, School of Agricultural, Forest and Food Science, Bern University of Applied Sciences

چکیده [English]

Sustainable forest function monitoring needs to develop appropriate forest functions and performance indicators to assist decision making, analyses and evaluation of sustainable forest functions. This study for first time generate a set of performance indicators for monitoring forest function as a case study for kheyrud forest located on east of Nowshahr, Iran. The method of this study consists of three phases. In the first phase 77 indicators are developed for four forest functions including; forest production, forest conservation, forest protection and forest recreation, then this set of indicators are prioritized based on importance of binominal test. In second phase this set is prioritized based on difficulty of measurements on field. The result show, indicators are in two groups; more important indicators as a main indicator for sustainable forest functions and less important indicator as an alternative indicator for first group. In the last phase, all of indicators based on two aspects of importance and performance are mixed and divided in to four groups; less operational and less important, operational and less important, less operational and important, operational important. The final set is developed based on operatioanl and important indicators and is appropriate for sustainable monitoring of Northern forest functions in Iran.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Northern forest functions
  • sustainable forest functions indicators
  • Delphi method
  • Hyrcanian forest

 

Barzekar, G., Aziz, A., Mariapan, M., Ismail, M., 2011. Delphi technique for generating criteria and indicators in monitoring ecotourism sustainability in Northern forests of Iran. Folia Forestalia Polonica,130-141.
Bathacharya, P., Kumari, S., 2004. Application of criteria and Indicator for sustainable ecotourism: Scenario under Globalization16/IASCPBi. Oxaca, Mexico.
Bonica, A., 2001. Concept of sustainable forest management evaluation in the forestry planning at the forest managemnet unit level: some experiences, problems and suggestion from Slovanian forestry. EFI Proceeding , 247-260.
Costanza, R., d’Arge, R., de Groot, R.S., Farber, S., Grasso, M., Hannon, B., Limburg, K., Naeem, S., O’Neill, R.V., Paruelo, J., Raskin, R.G., Sutton, P., Van den Belt, M., 1997.The value of the world’s ecosystem services and natural capital. Nature 387, 253–260.
Choi, H,Ch., Sirakaya, E., 2006. sustainability indicators for managing community tourism. Tourism Management 27, 1274-1289.
Crance, J., 1987. Guildline for using the delphi techniques to develop habitat sustainability index curves. biological report, 82.
Dalkey, N., Helmer, O., 2002. An experimental application of the delphi method to use of experts. Management serie, 457-467.
DeGroot, R., S., Wilson, M., Bouman, R., M., J., 2002. A typology for the classification, description and valuation of ecosystem functions, goods and services, Ecological Economics, 393–408
Duinker, P., 2001. Criteria and indicators of sustainable forest management in Canada; progress and problems in integratiing science and policis at the local level. EFI Proceeding 38, 1-25.
Geneletti, D., 2008. Protected area zoning for conservation and use: a GIS-based integration of multicriteria and multiobjective analysis. Landscape and Urban Planning, 97-110.
Gough,A., Innes, J., Allen, D., 2007. Development of common indicators of sustainable forest management. Ecological Indicators, 8, 425-430.
Goushegir, S.Z., Feghhi, J., Mohajer, M.R., Makhdoum M., 2009. Criteria and indicators of monitoring the sustainable wood production and forest conservation using AHP (case study:kheyrud educational and research forest). African journal of agricultural research, 1041-1048.
MacMillan, D., Marshall, K., 2006. The delphi process-an expert-based approach to ecological modelling in data-poor environments. Animal Conservation, 11-19.
 
Makhdoum, M., 2009. Models Which are Never to be Modelled, or Models with Irrational Prediction. Environmental sciences, 185-192
Maleknia, R., 2011. Spatial forest planning using modeling approach for Caspian forests (case study: Kheyrud forest Nowshahr. PhD thesis. Natural resources faculty. University of Tehran, (in Persian)
 
Maes, W., Fontaine, M., Ronger, K., Hermy, M., Muys, B., 2010. A quantitative indicator framework for stand level evaluation and monitoring of environmentally sustainable forest management. Egolical Indicators, 468-479.
Mendoza, G,A., Prabhu, R., 2001. A fuzzy analytic hierarchy process for assessing biodiversity conservation. In D. K: Schmoldt, D.L., Kangas, J, Mendoza, G.A. and Pesonen, M. (Eds.). The analytic hierarchy process in natural resource and environmental decision making, The Analytic Hierarchy Process in Natural Resources and Environmental Decision Making. Kluwer Academic Publishers Dordrecht, Netherland, pp. 219-234
Mendoza, G,A., Prabhu, R., 2000a. Multi Criteria decisionmaking approaches to assessing forest sustainability using criteria and indicators: a case study. Forest ecological management, 107-126.
Mendoza, G,A., Prabhu, R., 2000b. Evaluating and selecting criteria and indicators for forest sustainability:a case study on participatory assessment under CBFM in the Philippines. Journal of Environment Science Management, 33-53.
Mendoza, G,A., Prabhu, R., 2003. Qualitative multi-criteria approaches to assessing indicators of sustainable forest resource management. Forest Ecology and Management, 329-343.
Namkoong, G., Boyle, T., Rolf Gregorious, H., Joly, H., Savolanian,Q., Ratnam, W., Young, A., 1996. Testing criteria and indicators for assessing the sustainability of forest management: Genetic criteria and indicators. Center for International Forestry Research (CIFOR), Report number10, 12p.
Orsi, F., 2010. Restoring forest landscapes for nature conservation and human well-being: Advanced spatial decision support tools. Doctoral School in Environmental Engineering, 129.
Powell, C., 2003. The Delphi technique: myths and realities. Journal of Advanced Nursing , 376-382.
Prabhu, R., Ruitenbeek, H, J., Boyle, T, J, B., Colfer C, J, P., 2001. Between voodoo science and adaptive management: the role and research needs for indicators of sustainable forest management.In: Raison, J., Brown. A., Flinn, D.(Eds.) Criteria and indicators for sustainable forest management IUFRO Research Series no.7. CABI publishind,Wallingford,UK , 39-66.
Prabhu, R., shephered, C., Gill, C., 1998. Criteria and indicators for sustainable forest management: new findings from CIFOR's forest management unit level research. Rural development forestry , 15.
Sayer, J,A., Vanclay, J,K., Byron, N., 1997. Technologies fopr sustainable forest management: challenges for 21st century. Center for International Forestry Research (CIFOR) , 11.
Stork, N.E., Boyle T.J.B., Dale, V., Eley H., Finegan, B., Lawes, M., Manokaram, N., Prabhu, R., Soberon, J., 1997. Criteria and indicators for assessing the sustainability of forest management.  Conservation biodiversity Center for International Forestry Research (CIFOR), 35.
نشریه محیط زیست طبیعی
دوره 68، شماره 2 - شماره پیاپی 2
شهریور 1394
صفحه 267-276