نشریه محیط زیست طبیعی

بررسی روند تغییرات کمّی فضای سبز کلان‌شهر کرج با استفاده از داده‏های سنجش از دور و سنجه‏های سیمای سرزمین

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد سنجش از دور و GIS، دانشگاه شهید چمران اهواز

2 استادیار گروه سنجش از دور و GIS، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید چمران اهواز

3 استادیار گروه احیای مناطق خشک و کوهستانی، دانشکدۀ منابع طبیعی، دانشگاه تهران

4 مدرس دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم تحقیقات

چکیده

با گسترش شهرها و رشد جمعیت همراه با افزایش آلودگی محیط زیست بر اثر فعالیت‌های انسانی، تغیرات غیر‌اصولی در پوشش گیاهی و فضای سبز ایجاد شده است. در توسعۀ پایدار اراضی، مدیریت تغییر کاربری اراضی عامل مهمی به شمار می‌آید. سنجش از دور می‌تواند منبع مناسبی برای تهیۀ داده‌ها به‌منظور تهیۀ نقشۀ انواع پوشش اراضی همچنین پایش محیط زیست باشد. در این پژوهش که هدف بررسی روند تغییرات فضای سبز کلان‌شهر کرج است با استفاده از داده‌های سنجش از دور شامل عکس‌های هوایی و تصاویر ماهواره‌ای IRS-P5 و IRS-P6 نقشه‌های کاربری اراضی مربوط به سال‌های 1335‌ـ 1368 و 1390 تهیه شده‌اند. برای استفاده از تصاویر ماهواره‌ای ابتدا در مرحلۀ آماده‌سازی تصویر تصحیحات هندسی اعمال شده و طبقه‌بندی تصویر به روش حداقل فاصله (Minimum Distance) انجام شده است. در‌نهایت با استفاده از شاخص‏های CA، PLAND، PD، LSI و SHAPE-MN وضعیت فضای سبز بررسی شده است. براساس نتایج به‌دست‌آمدۀ سرانۀ فضای سبز از 558 متر‌مربع در سال 1335 به 25 متر‌مربع کاهش پیدا کرده است. بررسی فضای سبز به تفکیک در مناطق 11 گانۀ شهر کرج بیانگر توزیع‌نشدن یکنواخت فضای سبز در سطح شهر است. به‌طوری‌که مناطق 5، 8 و 9 کمترین فضای سبز را بین مناطق 11 گانۀ شهر کرج دارند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Evaluation of green space changes with respect to landscape index and remote sensing in capital city of Karaj

نویسندگان [English]

  • Zeynab Gomeh 1
  • Kazem Rangzan 2
  • Aliakbar Nazari Samani 3
  • Jamal Ghodosi 4

1 MSC., GIS, Chamran University, Ahvaz, I.R. Iran

2 Assistance Professor, GIS, Chamran University, Ahvaz, I.R. Iran

3 Assistance Professor, Department of Environment, Faculty of Natural Resources, University of Tehran, I.R.Iran

4 Lecturer , Islamic Azad University , Branch of Research Science , Iran

چکیده [English]

Urbanization and population growth along with an increase in the environmental pollution resulting from human activities which have dramatically changed the green space and land cover have been key factors in the sustainable development of land and the management of land use. To collect reliable data required for providing land cover maps as well as for investigating the environment, remote sensing have been a useful method. The aim of the present study is to investigate any changes in green space in the capital city of Karaj in the years 1956, 1989 and 2011 using remote sensing techniques including aerial photographs and satellite images such as IRS-P5 and IRS-P6. For this purpose, satellite images were geometrically amended and then categorized by Minimum Distance. The pattern of the green space distribution was studied by selecting landscape indications including CA, PLAND, PD, LSI, and SHAPE-MN. In addition, according to the results, amount of green space per person, itself, had a decrease from 558 m2 in 1956 to 25 m2 in 2011. Comparing these green areas in the eleven regions in Karaj also shows a lack of equal distribution of green spaces in these regions and consequently in the city while the fifth, eighth and ninth regions now have the least amount of green space.

کلیدواژه‌ها [English]

  • amount of green space per person
  • city of Karaj
  • landscape index
  • remote sensing
1- Basiri Dehkordi, F., 2006, System of environmental management in the West-Esfehan freeway by landscape index. The Environment School, Tehran University. (in Persian)
2- Faizi zade, B., 2007. Comparing the methods of basic pixel in the provision of land use maps. Master research. School of Literature and Human Science, Tabriz University. (in Persian)
3- Goward, S. N., cruickshanks, G. D., Hope, A. S., 1985. Observed relation between thermal emission and reflected spectral radiance of a complex vegetated landscape. Remote sensing of Environment 18, 137-146.
4-Grami, V., 2011, Landuse changes in area of Gutvand Ahili during 2000-2010 with using ETM & ALI image by remote sensing and GIS. The GIS and Remote Sensing group, Shaid Chamran Ahvaz University. (in Persian)
5- Haack, B. N., Rafter. A., 2006, Urban growth analysis and modeling in the Kathmandu valley, Nepal, Habitat International, Article in press
6- Khazaii, N., Azari Dehkordi, F., 2008. Evaluation of landscape damaging in the banks of Sefidrod river by ecological indications of landscape, The programizing and managing group of the Environmen, The Environment School, Tehran University. (in Persian)
7- Latrop, R. G., Tolloch, D. L., Hat field. C, 2006. Consequences of land use change in the New York- New Jersy High lands, USA: Landscape indicators of forest and watershed integrity. Landscape and urban planning, Article in press.
8- Lee, S. W., Ellis, C. D., Kweon, B. S., Hong, S. K., 2008. Relationship between landscape structure and neighborhood satisfaction in urbanized areas. Journal of landscape and urban planning, 85: 60-70
9- Naveh, Z., Slieberman, A., 1993. Landscape Ecology, Theory and Aplication, 38 PP.
10- Safianian, A., Mokhtary, Z., Khajehdin, S., Ziyaie, H., 2010. Evaluation landuse shape and size changes in city of Esfehan by GIS and landscape index. Geomatic 89. (in Persian)
11- Shataee, Sh., Abdi, O., 2007, Land Cover Mapping in Mountainous Lands of Zagros Using ETM+ Data ( Case Study: Sorkhab Watershed, Lorestan Province), J., Agri. Sci. Natural Resources, Vol. 14, No. 1. Pp. 129-139. (in Persian)
12- Sotode, Ahad., 2010, The application of ecological health in the indexes for the determination of urban development in the biome of Turanian-Iran. The programizing and managing group of the Environmen, The Environment School, Tehran University. (in Persian)
13- Theobald, D. M., 2010. Estimating natural landscape changes from 1992 to 2030 in the conterminous US. Journal of landscape Ecology 25: 999-1011
14- Wang, X., Zheng, D., and Shen, Y., 2008. Land use change and its driving forces on the Tibetan plateau during 1990-2000. Journal of catena 72: 56-66
نشریه محیط زیست طبیعی
دوره 67، شماره 3 - شماره پیاپی 3
آبان 1393
صفحه 323-331