نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• میترا شریعتی ¹
• محمد کابلی ²

¹ کارشناس ارشد محیط‌زیست، گروه شیلات و محیط‌زیست، دانشکدۀ منابع طبیعی، دانشگاه تهران

² عضو هیئت علمی گروه شیلات و محیط‌زیست، دانشکدۀ منابع طبیعی، دانشگاه تهران

چکیده

چکیده
کاهش یکنواخت غنا و تنوع گونه‌ای همراه با افزایش ارتفاع برای مدت‌ها الگوی کلی مورد پذیرش بوم‌شناسان بود، اما پژوهش‌های اخیر رابطه‌ای زنگوله‌ای‌ با حداکثر تعداد گونه در ارتفاعات میانه را به‌مثابۀ الگوی غالب پیشنهاد می‌کند. این تحقیق به‌منظور بررسی رابطۀ غنا و تنوع گونه‌ای پرندگان و ارتفاع در امتداد نیمرخ ارتفاعی دامنه‌های شمالی رشته‌کوه البرز و به‌طور موردی در جنگل آموزشی و پژوهشی خیرود انجام گرفت. منطقۀ مورد مطالعه براساس جوامع گیاهی موجود به شش طبقۀ ارتفاعی از 80 تا 2200 متر طبقه‌‌بندی و تعداد 163 واحد نمونه‌برداری به‌روش اشکوب‌بندی- تصادفی در این طبقات مستقر شدند. حداقل فاصله بین واحد‌های نمونه‌برداری 250 متر و در فاصلۀ حداقل 25 متری از حاشیه توده‌های جنگلی درنظر گرفته شد. نمونه‌برداری در میانۀ فصل بهار و از طلوع خورشید تا ساعت 10 صبح و به‌روش بی‌تحرکی و انتظار و به‌مدت 10 دقیقه برای هر واحد نمونه‌برداری و با استفاده از روش شمارش نقطه‌ای با شعاع نا‌محدود انجام شد.بر اساس نتایج، غنا و تنوع گونه‌ای پرندگان با تغییر ارتفاع تفاوت معنی‌داری نشان می‌دهد. همچنین، نتایج حاصل از رگرسیون غیرخطی نشان می‌دهد که غنا و تنوع گونه‌ای پرندگان در این ناحیه با ارتفاع از سطح دریا از الگوی زنگوله‌ای‌ پیروی می‌کند و در ارتفاعات میانه به بیشترین مقدار خود می‌رسد. این نتایج اهمیت توجه بیشتر به جوامع جنگلی موجود در میان بندهای نیمرخ شمالی البرز و لزوم رعایت ملاحظات زیست‌محیطی در اقدامات جنگلداری و بهره‌برداری در این دامنه از ارتفاعات را نشان می‌دهد.

کلیدواژه‌ها

• دامنه‌های شمالی البرز
• رابطۀ زنگوله‌ای‌
• غنا و تنوع گونه‌ای پرندگان
• نیمرخ ارتفاعی

عنوان مقاله [English]

Bird species richness and diversity along an altitudinal gradient in North of Alborz Mountain (Case study: Kheyrud forest)

نویسندگان [English]

• Mitra Shariatie ¹
• Mohammad Kaboli ²

¹ Msc Environmental, Department of Fishery and Environment, Faculty of Natural Resources, University of Tehran

² Assistant Professor, Department of Fishery and Environment, Faculty of Natural Resources, University of Tehran

چکیده [English]

A monotonic decline in species richness and diversity with increasing elevation has often been considered as a general pattern, but recent evidence suggests that the dominant pattern is hump-shaped or unimodal with maximum richness occurring at some mid-elevation point. This study was conducted in Kheyrud forest, Mazandaran province. The study area was divided into six elevation levels according to plant communities. Sampling was carried out in mid-spring at 163 random sampling points, which were located with a minimum distance of 250 m apart, as well as a minimum distance of 25 m from the edge of forest. We applied "unlimited radius point count" using "sit and wait" method to count observed and/or heard bird species from dawn until 10:00 am, lasting on average 10 minutes, and avoiding windy and rainy weathers. Our results revealed the existence of significant differences in richness and diversity between elevation classes. Also, we found a hump-shaped pattern of bird species richness and diversity against elevation, reaching the maximum at mid-elevation. These results highlight the importance of forest communities at mid-elevation in North of Alborz Mountain Range and suggest that silvicultural practices should be managed to conserve biodiversity at this elevation zone.

کلیدواژه‌ها [English]

• altitudinal gradient
• bird species richness and diversity
• Kheyrud forest