نویسندگان

• صبا رضا سلطانی ¹
• سید مسعود منوری ¹
• عبدالرسول سلمان ماهینی ²
• علی اصغر آل شیخ ³

¹ گروه محیط زیست و انرژی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران

² گروه محیط زیست، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

³ گروه مهندسی سیستم اطلاعات جغرافیایی، دانشگاه خواجه نصیرالدین طوسی

چکیده

توسعه شهری لگام گسیخته اثرات سوئی را بر ساختار طبیعت و منابع طبیعی وارد می‎سازد و منجر به پیامدهای منفی اقتصادی- اجتماعی و اکولوژیکی می‎گردد. لذا، مطالعات جامعی جهت پشتیبانی مدیریت توسعه شهری در سطح جهان و بالاخص کشورهای در حال توسعه مورد نیاز است. در ایران نیز همچون سایر کشورهای در حال توسعه، شهرگرایی و توسعه شهری روند رو به رشدی دارد. در کانون این تغییرات، استان تهران قرار دارد که به دلیل تمرکز امکانات و تسهیلات، شاهد مهاجرت‎های غیر اصولی و رشد روز افزون جمعیت و نهایتاً ساخت‎وسازهای بدون برنامه و تغییرات زیاد در ساختار فضایی شهر بوده است. لذا، هدف اصلی این مطالعه تحلیل تناسب زمین برای کاربری توسعه شهری در استان تهران با استفاده از رویکرد نظام‎مند و یکپارچه بوم‎شناختی- اقتصادی- اجتماعی می‎باشد. روش مورد استفاده و مدل ارایه شده در این تحقیق، می‎تواند به عنوان یکی از تلاش‎های نوین در مطالعات تحلیل تناسب زمین و همچنین به عنوان نمونه‎ای جهت دستیابی به توسعه پایدار شهری و ساماندهی توسعه فیزیکی در ایران، محسوب گردد. در این مطالعه، با استفاده از روش ترکیب خطی وزن‎دار و در محیط سامانه اطلاعات جغرافیایی، تناسب زمین برای توسعه شهری بر پایه 15 معیار مختلف مشتمل بر ویژگی‎های بوم شناختی- اقتصادی- اجتماعی محاسبه شده است. برای وزن‎دهی معیارها از روش فرآیند تحلیل سلسله مراتبی و به منظور دستیابی به توافق جمعی در این فرایند، از نظرات ده کارشناس بهره گرفته شده است. نهایتاً، نقشه تناسب زمین که نشان‎دهنده نواحی اولویت‎دار و مناسب برای توسعه شهری است، ارایه شده است. این نواحی شامل شش پهنه با وسعت و تناسب مناسب در قسمت‎های جنوبی استان می‎باشد که می‎تواند مورد استفاده برنامه‎ریزان شهری و تصمیم‎گیرندگان فضایی قرار گیرد. نتایج این تحقیق به دلیل نظام‎مندی و ویژگی تکرارپذیر خود می‎تواند زمینه‎ای برای تعامل سازنده میان بازیگران اصلی صحنه توسعه شهری و دستیابی به توافق جمعی فراهم آورد.

کلیدواژه‌ها

• ارزیابی چند معیاره
• استان تهران
• ترکیب خطی وزن‌دار
• توان محیط زیست
• توسعه شهری
• سامانه اطلاعات جغرافیایی
• فرآیند تحلیل سلسله مراتبی

عنوان مقاله [English]

An Improved Integrated Model of Urban Development for Tehran Province

نویسندگان [English]

• Saba Reza soltani ¹
• Seyed masoud monavari ¹
• Abdolrasoul Salman mahini ²
• Aliasghar Alesheikh ³

¹

²

³

چکیده [English]

Unplanned urban development imposes significant pressure on land resources and land use structures and brings about many negative socio-economic and environmental consequences. Therefore, comprehensive studies should be applied to support urban land use management in the world and especially in developing countries. In Iran, like many other developing countries, urban development is fast and often unharnessed. Tehran province is the main focus of urban sprawl, in which strong economic state and allocation of facilities and infrastructures encourage mass migration of people and cause unplanned construction and changes in spatial structure of the region. In this study, an integrated approach towards urban land suitability assessment in Tehran province including social – economic and ecological aspects has been implemented. The employed method and the developed model can be considered as an efficient sample of achieving sustainable urban development and regulating the physical development in Iran. In this research, a Weighted Linear Combination Method was conducted in a Geographical Information System considering 15 criteria, including social–economic and ecological factors. For weighting the criteria, the Analytic Hierarchy Process was used including opinions of ten experts. At the end, a land suitability map was produced showing suitable area for urban development. These areas include six arenas with suitable extent and desirable suitability in southern part of the province that can be used by urban planners and spatial decision makers. As the results are systematic and reproducible, they can be regarded as means of collaboration and consensus making among urban developers and decision makers.

کلیدواژه‌ها [English]

• Analytic Hierarchy Process
• Environmental capability
• Geographic Information System
• multi criteria evaluation
• Tehran Province
• urban development
• Weighted Linear Combination