نویسندگان

• مهدی شیخ گودرزی ¹
• افشین علیزاده شعبانی ²
• عبدالرسول سلمان ماهینی ³
• جهانگیر فقهی ⁴

¹ دانشجوی کارشناسی ارشد محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، ایران

² استادیار محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، ایران

³ دانشیار محیط زیست، دانشکده شیلات و محیط زیست، دانشگاه گرگان، ایران

⁴ دانشیار جنگلداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، ایران

چکیده

تغییرات پوشش/کاربری اراضی ناشی از فعالیت های انسانی، اثرات گسترده ای بر سیمای سرزمین دارد. درسال های اخیر به دلیل عدم استفاده منطقی، تبدیل و تغییر در نوع استفاده از سرزمین در کشور روند رو به رشدی داشته است. بنابراین با توجه به آثار منفی ناشی از استفاده نامناسب از سرزمین و تغییر کاربری سرزمین، آکاهی و شناخت تغییرات سیمای سرزمین در گذر زمان، به منظور طرح ریزی و اجرای مدیریت پایدار سرزمین ضروری است. این مطالعه با هدف بررسی روند تغییرات سیمای سرزمین حوزه آبخیز کرگانرود طی سال های 1354-1386 انجام شد. به منظور تهیه نقشه های پوشش سرزمین و تحلیل تغییرات، از تصاویر ماهواره ای Landsat (MSS)، IRS/P6 (LISS III) و سنجه های مساحت کلاس (CA)، تعداد (NP)، میانگین اندازه (MPS) و نمایه وزن دار شده شکل لکه (AWMSI) استفاده شد. نتایج حاصل از مقایسه سنجه های سیمای سرزمین طی این دوره نشان از ایجاد تغییرات گسترده در نسبت و پراکنش کاربری ها به صورت افزایش مساحت لکه های اختلالی (کشاورزی، شهر و اراضی بایر) و کاهش در عرصه های منابع طبیعی (جنگل و مرتع) دارد. روند کلی افزایش در نمایه تعداد، همراه با افزایش پیچیدگی شکل و کاهش اندازه لکه، بیان کننده وقوع تخریب و کاهش یکپارچگی در سیمای سرزمین می باشد. ادامه این روند در صورت عدم مدیریت و برنامه ریزی صحیح کاربری سرزمین، می تواند لطمات جبران ناپذیری به ساختار اکوسیستم وارد نماید. نتایج به دست آمده بیان کننده ضرورت تهیه و اجرای طرح های آمایش سرزمین در منطقه جهت تعیین تناسب میان عرضه و تقاضای زمین و کاهش تخریب منابع طبیعی است.

کلیدواژه‌ها

• استان گیلان
• تصاویر ماهواره‌ای
• تغییرات پوشش/کاربری سرزمین
• حوزه آبخیز کرگانرود
• سنجه‌های سیمای‌سرزمین

عنوان مقاله [English]

Landscape Ecological Metrics-based Investigation of Land Cover/Use Changes in Korganrud Watershed

نویسندگان [English]

• Mehdi Sheikh Goodarzi ¹
• Afshin Alizadeh Shabani ²
• Abdolrasoul Salman Mahini ³
• Jahangir Feghhi ⁴

چکیده [English]

Human activities induced changes in land cover/use have extensive impacts on the landscape. In recent years, these changes had an increasingly growth due to irrational use of the natural resources in Iran. Hence, considering the negative effects of the inappropriate use of land and land-use change, understanding of the landscape changes over time is necessary to planning and implementation of sustainable management. This study has been carried out aiming to investigate trends in the landscape changes in Korganrud watershed during 1975-2007. In order to generate the land use/cover map and analysis of the changes, satellite images, including Landsat (MSS), IRS/P6 (LISS III) were applied and landscape metrics, including Class Area (CA), Patch Number (PN), Mean Patch Size (MPS) and Average Weighted of Mean Shape Index (AWMSI) were used to quantify the landscape patterns. Results of the present study revealed an extensive change in the landscape metrics in distribution and ratio of the land uses due to the increase in the area of disturbing patches (agriculture, urban and barren lands) in expense of decrease in the natural resources (forests and rangeland) during the study period. Degradation and reduction of integrity of the landscape have also been observed due to the increase in patch number of the land uses that were in association with the increase in shape complexity and decrease in the patch size in the study area. If such a trend continues, without any appropriate management plan and or land-use planning, it could result in adverse impacts on the structure of the ecosystems. Therefore, the results suggest the necessity of implementation of land use planning in order to determination of the suitability between land supply and demand, and decreasing degradation of the natural resources.

کلیدواژه‌ها [English]

• Korganrud Watershed
• Land Cover/Use Changes
• Landscape ecological metrics
• Satellite images