نویسندگان

• طاهر قدیریان ¹
• سعید محمدی ²
• محمدرضا اشرف زاده ³
• میترا شریعتی نجف آبادی ⁴
• طیبه شاهی ⁵

¹ دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، گروه علوم محیط زیست، تهران، ایران کارشناس ارشد محیط زیست، انجمن طرح سرزمین، تهران، ایران

² دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، گروه علوم محیط زیست، تهران، ایران

³ مربی گروه محیط زیست، دانشگاه علوم و فنون دریایی خرمشهر، ایران

⁴ کارشناس ارشد محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، ایران

⁵ کارشناس ارشد اداره حفاظت محیط زیست شهرستان میناب، ایران

چکیده

جنس Acomysشامل 14 گونه از جوندگان موش شکل کوچک است که در زیرخانواده Murinae جای دارند. این پژوهش به منظور بررسی تفاوت‌های ریختی و ریخت‌سنجی بین جمعیت‌های مختلف گونه موش خاردار از لحاظ صفات ظاهری و جمجمه‌ای در مناطق میناب، بوشهر و ذخیره‌گاه زیستکره گنو انجام شد. نمونه‌برداری‌ از تابستان 1383 تا مرداد 1385 انجام شد و 52 نمونه موش خاردار از مناطق مذکور به دست آمد. نتایج تجزیه واریانس یکطرفه نشان داد از نظر تمامی صفات به جز صفات مربوط به طول دیاستما و طول شکاف کامی قدامی اختلاف معنی‌داری بین مناطق بوشهر، گنو و میناب وجود دارد. بر اساس نتایج به دست آمده از تحلیل مولفه‌های اصلی مشخص شد نمونه‌های به دست آمده از مناطق خائیز و جم (بوشهر) در یک گروه قرار دارد و با محور دوم به طور مستقیم همبستگی داشت که تعلق‌پذیری نمونه‌های به دست آمده در این مناطق به دلیل شباهت آن‌ها از نظر پهنای جعبه جمجمه است. نمونه‌های به دست آمده از منطقه میناب که به طور مستقیم با طول اکسی پیتونازال، طول کندیل و بازال، پهنای زیگوماتیک و قطر سوراخ خارجی شنوایی همبستگی داشت، در یک طبقه تفکیک شد. بخشی از نمونه‌های به دست آمده از منطقه گنو به نمونه‌های میناب شباهت داشت اما بخشی دیگر به دلیل همبستگی منفی با متغیرهای طول اکسی پیتونازال، طول کندیل و بازال، پهنای زیگوماتیک و طول فک پایین از سایرین جدا شد. بررسی تغییرات صفات جمجمه‌ای نشان‌دهنده نقش صفاتی از جمله طول اکسی پیتونازال و طول کندیل و بازال در تفکیک جمعیت‌ها از یکدیگر است. با نگاهی کلی مشخص می‌شود که این صفات مورفومتریک بررسی شده شاخص خوبی برای تفکیک نمونه‌های مورد مطالعه به شمار می‌رود.

کلیدواژه‌ها

• آرایه‌شناختی
• بوشهر
• ذخیره‌گاه زیستکره گنو
• صفات جمجمه‌ای
• میناب

عنوان مقاله [English]

Taxonomic Study of Populations of Eastern Spiny Mouse (Acomys dimidiatus Cretzschmar, 1826) (Rodentia:Muridae)

نویسندگان [English]

• Taher Ghadirian ¹
• Saeed Mohammadi ²
• Mohammadreza Ashrafzadeh ³
• Mitra Shariati najafabadi ⁴
• Tayebeh Shahi ⁵

چکیده [English]

Genus Acomys comprising 14 species from mouse like rodents and substituted in Murinae subfamily. The aim of this research was surveying external, cranial and dental character differences among diverse populations of Acomys dimidiatus in Minab, Boushehr and Geno biosphere reserve. Sampling was performed during summer 2003 and 2005. Total of 52 species were collected from mentioned sites. The results of ANOVA revealed a significant differences of all characters between study areas except Length of Diastema and Length of anterior Palatine foramina. Analysis of PCA showed Khaeez and Jam samples (Boushehr region) was stand in separated group and had a positive relationship with second axis. These samples were similar by Cranial Width. Minab samples had an optimistic association with Occipitonasal Length, Condylobasal Length, Zygomatic Length and Length of Mandible. Some of Geno samples were similar to Minab samples but others were disparted because of negative relationship with Occipitonasal Length, Condylobasal Length, Zygomatic Length and LM characters. Comparisons of cranial characteristics revealed importance of Occipitonasal Length and Condylobasal Length to distinct populations. Our results suggested mentioned morphometric characters as a good index to separate individuals from different areas.

کلیدواژه‌ها [English]

• Acomys dimidiatus
• Boushehr
• Cranial characters
• Geno Biosphere Reserve
• Minab
• Taxonomy