نویسندگان

• سادات فیض نیا ¹
• گلاله غفاری ²
• کیوان کریمی زاده ²
• منیرالسادات طباطبایی زاده ³

¹ استاد دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، ایران

² کارشناس ارشد آبخیزداری و عضو گروه پژوهشی مرکز خدمات تخصصی آب و خاک و GIS معاونت پژوهش جهاد دانشگاهی واحد کردستان، ایران

³ دانشجوی کارشناسی ارشد مدیریت مناطق بیابانی، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، ایران

چکیده

اطلاعات دقیق و صحیح از فرسایش در کشور ما بسیار کم است و بین اندازه گیری ها و برآوردهای انجام شده نیز اختلافات زیادی مشاهده می شود. جوان بودن تحقیقات این رشته و فقدان اندازه گیری های دراز مدت فرسایش، مانع از دستیابی به اعداد قابل اعتماد در این زمینه شده است. همچنین تخمین مقدار رسوب دهی حوزه های آبخیز برای مقابله با خطرات ناشی از تجمع رسوب در سازه های آبی و مخازن سدها از هدف های اساسی در مدیریت منابع آب است. مطالعات نشان می دهد که ایجاد مخازن سدها اثرات ژرفی بر محیط زیست بالا دست و پایین دست رودخانه ها و کیفیت آب دارد. در این تحقیق سعی شده است تا با بهینه سازی معادله سنجه رسوب در ایستگاه‏های باغ تنگه، نارون و گلینک، از ایستگاه های واقع بر روی حوزه‏های آبخیز سد لتیان و طالقان، مدلی بهینه برای برآورد بار رسوب معلق معرفی شود. به‌همین منظور بر اساس 6 مدل یک خطی، دو خطی، حد وسط دسته ها، ضریب اصلاحی فائو، ضریب اصلاحی پارامتری و ضریب اصلاحی غیر پارامتری و با استفاده از دبی روزانه جریان، بار معلق برآورد شد و به‌منظور انتخاب بهترین مدل از شاخص میانگین درصد خطای نسبی، ضریب کارایی و ضریب تعیین استفاده شد. نتایج حاصل از مطالعات نشان داد که منحنی سنجه حد وسط دسته ها در هر سه ایستگاه، دارای کم ترین میزان میانگین درصد خطای نسبی و بیشترین میزان ضریب کارایی و ضریب تعیین و بهترین قابلیت پیش بینی را دارا است، در نتیجه این مدل به‏عنوان مناسب ترین مدل برآورد رسوب معلق از میان مدل‏های مورد بررسی تعیین شد. همچنین مطالعات نشان داد که بیش از 70 درصد از رسوب معلق سالانه طی ماه های سیلابی (اسفند، فروردین و اردیبهشت) و در کمتر از 25 درصد زمانی از حوضه منتقل می‏شود، که اهمیت نمونه‏برداری بیشتر و زمان‏بندی شده را در طی این ماه‏ها نشان می دهد.

کلیدواژه‌ها

• سنجه رسوب
• طالقان
• فرسایش

عنوان مقاله [English]

Determination of the Most Suitable Method for Estimation of Suspended Sediment in Hydrometric Stations Upland of Latian and Taleghan Dams

نویسندگان [English]

• Sadat Feiznia ¹
• Gelaleh Ghaffari ²
• Keivan Karimizadeh ²
• Monirosadat Tabatabaeizadeh ³

چکیده [English]

There is a lack of accurate and correct information about erosion in Iran. Moreover, there is a big difference between measurements and estimations. Sediment is also an important environmental problem which pollutes water physically and chemically and therefore, sediment problem is usually studied as environmental problems. Estimation of sediment yield of drainage basins is important for prevention of sedimentation. In this research, by optimization of sediment rating curves in Bagh-Tangeh, Narvan and Afgeh Hydrometric stations in Latian Drainage Basin and Gelinak Hydrometric station in Taleghan Drainage Basin, an optimized method for estimations of suspended sediment yield is proposed. Six methods of linear, multi-linear, median of classes, FAO correction coefficient, parametric and non-parametric correction coefficients were used. By using daily flow discharges, suspended sediment yield was estimated. To select best model, mean percentage of relative error, efficiency coefficient and determination coefficient were employed. The results showed that sediment rating curve using the median of classes has the lowest mean percentage of relative error and the highest efficiency coefficient and determination coefficient. It has also the highest potential prediction. The result also shows that more than 70% of yearly sediment yield has been transported during flood-period months of March, April and May, which comprise less than 25% of the period, indicating the importance of condense sampling during these times.

کلیدواژه‌ها [English]

• erosion
• Sediment rating
• Taleghan