عوامل بوم‌شناختی موثر بر پراکنش گوسفند وحشی در پارک‌های ملی خجیر و سرخه حصار
نویسندگان
1 دانش آموخته کارشناسی ارشد دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تربیت مدرس، ایران
2 عضو هیأت علمی، دانشکده مهندسی ژئودزی و ژئوماتیک، دانشگاه خواجه نصیرالدین طوسی، ایران
3 عضو هیأت علمی، دانشکده علوم زیستی، دانشگاه شهید بهشتی، ایران
چکیده
به‌منظور تعیین ویژگی‌های بوم شناختی زیستگاه گوسفند وحشی البرز مرکزی که گونه‌ای دورگه از Ovis orientalis gemelini و Ovis orientalis arkali است، در پارک‌های ملی خجیر وسرخه حصار اقدام به جمع‌آوری اطلاعات مربوط به مشاهدات جمعیتی گله‌های قوچ و میش در سه فصل پاییز، زمستان و بهار، از طریق مطالعات زمینی شد. این اطلاعات در چهار دسته مربوط به مشاهدات پاییز، زمستان و بهاره میش‌های بره‌دار و بهاره قوچ‌ها، میش‌های نابارور و بره‌های بزرگتر از یکسال مرتب و رقومی‌شد. سپس با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی درصد فراوانی و تراکم قوچ و میش در ارتباط با عواملی مانند شیب، جهت، ارتفاع، تیپ خاک، تراکم پوشش گیاهی (کل پوشش گیاهی، گیاهان با ارتفاع 5/0 تا 5 متر، علفی های غیر گندمی) و فاصله از منابع آب، راه دسترسی (آسفالته و شنی، خاکی، پیاده رو) و روستا، برای هر فصل به طور جداگانه بررسی شد و نقشه‌های مطلوبیت زیستگاه تهیه شد. ارزیابی نقشه‌های تهیه شده، نشان داد ارتباط نزدیک و منطقی بین نقشه‌های مطلوبیت زیستگاه و مشاهدات میدانی وجود دارد. نتایج نشان داد که فراوانی قوچ و میش‌ها در طبقات خاصی از شیب وجهت بیشتر است. جهت‌های مورد توجه جانور، اغلب جنوبی وشرقی است و در بهار قوچ و میش‌های نابارور، جهت‌های شرقی را ترجیح می‌دهند. پراکنش جمعیت بیشتر روی خاک‌هایی مشاهده شد که سنگریزه فراوان دارد و از نفوذ پذیری مناسب برخوردار است. تراکم و فراوانی قوچ و میش با افزایش انبوهی کل پوشش گیاهی و علفی های غیر گندمی و انبوهی پوشش گیاهی با ارتفاع بیش از 5/0 متر افزایش نشان می‌داد، ولی در مورد میش‌های بره‌دار چنین رابطه ای مشاهده نشد. بررسی نقش فاصله نشان داد که با افزایش فاصله از منابع آب و گریزگاه، فراوانی قوچ و میش‌ها به شدت کاهش می یابد و همچنین تا فاصله 500 متری از راه‌های آسفالته و شنی و 1000 متری روستاها، این جانور به ندرت دیده می‌شود.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Impacts of Ecological factors on the distribution of Wild Sheep in Khojir and Sorkhe Hessar National Parks
نویسندگان [English]
- Zohreh Kermani Alghoreishi 1
- Abbas Alimohammadi Sarab 2
- Bahram Hasanzadeh Kiabi 3
چکیده [English]
Habitat associations of wild sheep, Alborz red sheep (Ovis orientalis gemelini X Ovis orientalis arkali ), in Khojir and Sorkheh Hesar National Parks were studied over three seasons (Spring, autumn and winter) in 2000. The position of observed maternal groups (including ewe with lamb) and male groups (including rams, barren ewes and juveniles) were determined on topographical maps during the field work. Then, the prepared maps were digitized. Maps of slope, aspect, altitude, soil types, vegetation density, vegetation density of higher than 50 cm, density of forbs, distance to escape terrains, distance to water source and position of asphalted roads, tracks, paths and rural areas were digitized. The frequency of occurrence and density of different observed groups were compared among the classes of each information layer via Geographical Information Systems (GIS). Habitat suitability maps were subsequently prepared. The assessment of prepared maps indicates a logical relation between habitat suitability maps and filed observation Results suggest that wild sheep frequency has a relationship with slope and aspect. Notable aspect of preference of wild sheep is often eastern. In spring, male groups prefer the eastern aspect. Distribution was higher in soils with abundant gravels and high permeability. Abundance and density of wild sheep increase with density of total vegetation and forbs, and also vegetation taller than 0.5 meter, although the latter is not related to the increase of the ewes with lambs' Distance. Analysis shows a decrease in wild sheep abundance when the area is far from water sources and escape terrain and wild sheep are rarely seen to 500 meters from roads and 1000 meters from rural areas.
کلیدواژه‌ها [English]
- environmental factors
- GIS
- Habitat Suitability
- Khojir and Sorkhe Hessar National Parks
- wild sheep
)