نویسندگان

• سید علی جوزی ¹
• سحر رضایان ²
• مهدی ایرانخواهی ³
• مرجان شاکری ⁴

¹ استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال، ایران

² عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شاهرود، ایران

³ دانش آموخته کارشناسی ارشد دانشکده محیط زیست و انرژی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران، ایران

⁴ دانش آموخته کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی، واحد بندرعباس، ایران

چکیده

این پژوهش با هدف تدوین برنامه راهبردی توسعه اکوتوریسم بخش شهداد کرمان به انجام رسید. به این منظور در گام نخست جاذبه‌های طبیعی و تاریخی- فرهنگی منطقه مورد مطالعه و محدوده‌های پیرامونی آن شناسایی شد. با تکمیل پرسشنامه کلاوسون در قالب روش هزینه سفر(TCM) ارزش گذاری، بررسی و تجزیه و تحلیل شناساگر تقاضای اکوتوریسم منطقه مورد مطالعه به انجام رسید. با این هدف تعداد 220 عدد پرسشنامه کلاوسون در زمان حداکثر تقاضای تفرجگاهی (اسفند 1387 لغایت فروردین ماه 1388) در منطقه مطالعاتی تکمیل شد. بر اساس محاسبات انجام شده ارزش تفرجگاهی بخش شهداد کرمان در زمان مطالعه 5 میلیارد و 698 میلیون و 250 هزار ریال در ماه برآورد شد. در ادامه، به منظور تدوین و ارائه راهبردهای کمّی توسعه اکوتوریسم از روش برنامه‌ریزی راهبردیSWOT بهره‌گیری شد. این روش مبتنی بر شناسایی عوامل داخلی (نقاط قوّت و ضعف) و عوامل خارجی (فرصت‌ها و تهدیدات) محیط تحت بررسی است. در این راستا، شناسایی عوامل داخلی و خارجی به روش دلفی صورت پذیرفت. پس از شناسایی، عوامل داخلی و خارجی در قالب جدول ها ارزشیابی عوامل داخلی(IFE) و ارزشیابی فاکتورهای خارجی(EFE) مرتب و سپس نمره دهی و وزن دهی به‌این عوامل با استعانت از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی(AHP) و نرم افزار EXPERT CHOICE انجام شد. نتایج استخراج شده از این جدول ها مؤید آن بود که به رغم وجود جاذبه‌های طبیعی و فرهنگی کم نظیر، که بالقوه می تواند این عرصه را به قطب گردشگری طبیعت در مناطق کویری کشور بدل نمایند، وجود کمبودهایی همچون ضعف در امکانات زیربنایی و عدم معرفی و تبلیغات نامناسب سبب شده محدوده تحت بررسی در جدول برنامه‌ریزی راهبردی در شرایط رقابتی (استراتژی ST) قرار گیرد. در ادامه با هدف تدقیق و تلفیق اطلاعات حاصل از ارزشیابی عوامل داخلی و خارجی، جدول برنامه‌ریزی راهبردی کمّی (QSPM) تکمیل شد. بر اساس نتایج این جدول سه استراتژی پیشنهاد شد که از این میان؛ جلب سرمایه گذاری بخش خصوصی از طریق ارائه تسهیلات بانکی با دوره بازگشت طولانی مدت و واگذاری انفال در قالب اسناد نود و نه ساله با امتیاز مآخوذه 12/5 به عنوان مهمترین راهبردهای توسعه اکوتوریسم در منطقه مورد مطالعه در یک دوره 25 ساله قابل اشاره است.

کلیدواژه‌ها

• ارزشگذاری اقتصادی
• اکوتوریسم
• بخش شهداد کرمان
• برنامه‌ریزی راهبردی
• روش هزینه سفر
• فرآیند تحلیل سلسله مراتبی

عنوان مقاله [English]

Economic Valuation of Outdoor Recreational Resources of Shahdad District of Kerman in order to Presentation Ecotourism Development Strategic Planning

نویسندگان [English]

• seyed ali jozi ¹
• Sahar Rezayan ²
• Mahdi Irankhahi ³
• Marjan Shakeri ⁴

¹

²

³

⁴

چکیده [English]

This study was performed in order to provide a strategic development plan for ecotourism in Shahdad District of Kerman Province. Thus cultural, historical and natural attractions of the region and its surrounding areas were studied and identified initially. By completing Clawson Questionnaire in the form of Travel Cost Method (TCM), valuation and analysis of ecotourism demand index of the considered region was carried out. Considering the mentioned aim a number of 220 Clawson questionnaires at the time of maximum recreational demand (March, 2008 till April, 2008) was filled out in the study area. Based on performed calculations the recreational value of Shahdad District of Kerman was estimated equal to 5,698,250,000 Rial per month at the time of the study. Subsequently in order to compiling and presenting the quantitative strategies of ecotourism development the strategic planning method of SWOT was applied. This method is based on identification of internal factors (Strengths and Weaknesses) as well as the external ones (Opportunities and Threats) of the under studied area. In this regard the internal and external factors were specified using Delphi Method. After identification stage, the internal and external factors were arranged in the form of Internal Factors Evaluation (IFE) and External Factors Evaluation (EFE) Matrices and then scoring and weighing of the mentioned factors were carried out using EXPERT CHOICE Software and Analytical Hierarchy Process Method (AHP). The results obtained from noted above matrices were confirmed that despite the existence of unique natural and cultural attractions which potentially can convert the region as recreational pole of desert areas of the country due to deficiencies like lack of infrastructural facilities, failure introduction and advertising, the under investigation area is placed in competitive situation (ST Strategy). Moreover with the aim of integrating and scrutinizing information derived from internal and external evaluation, the Quantitative Strategic Planning Matrix (QSPM) was implemented. As regards the results of the noted matrix three strategies were suggested which among them the attraction of private sector investment through banking facilities with long return periods, national wealth transfer in the form of ninty-nine years documents with score of 5.12 were recognized as the most important strategies of ecotourism development in the region over a twenty year period.

کلیدواژه‌ها [English]

• analytical hierarchy process
• Economic valuation
• Ecotourism
• Shahdad District of Kerman
• strategic planning
• Travel Cost Method