نویسندگان

• یگانه سپاسی ¹
• افشین دانه کار ²
• افشین علیزاده ²
• علی اصغر درویش صفت ²
• رزیتا شریفی پور ³

¹ دانش آموخته کارشناسی ارشد محیط زیست، دانشگاه تهران، دانشکده منابع طبیعی، ایران

² عضو هیأت علمی دانشگاه تهران، دانشکده منابع طبیعی، ایران

³ عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد، واحد سواد کوه، ایران

چکیده

Ecotourism is known as a type of sustainable tourism which helps both conservation and development, but many of tourism sites go to instability and self-destruction because of unsuitable environment assessment. Besides it is necessary to introduce new region for increasing of protected area in Iran. Using related criteria is an appropriate method for selection of suitable protected area and ecotourism places. Regarding to this goal, 12 criteria and 41 sub criteria for ecotourism management planning and 5 criteria and 26 sub criteria for selection of protected patches in natural ecosystems of Iran, were extracted from reviewing of different documents. These criteria and sub criteria were screened for tourism management planning and selection of protected patches in island ecosystems by using Delphi Method and finally 11 criteria and 25 sub criteria for ecotourism management planning and 5 criteria and 15 sub criteria for selection of protected patches were selected in Hengam Island. Then they were weighted differently by Analytical Hierarchy Process and their priority was distinguished, then determined coefficients were demonstrated as mathematical model for selection of protected and ecotourism patches. Related indicators were described for all selected sub criteria which were suitable for studied area characteristics and could change into maps. These maps were imported to GIS and symmetrical distance maps were prepared. Finally appropriate ecotourism and protected area were identified in Hengam Island by using mathematical model and it were specified cautiously ecotourism zone, ecotourism with low physical development and ecotourism without physical development in case of ecotourism according to distinguished areas and in case of conservation it was distinguished protected area zone, environmental sensitive zone, rehabilitation and restored zone and control and monitoring zone. Results showed that 48.99 percent of studied area which is the whole island and 10 meter depth of surrounding water has protected value potentially. Also about 62.33 percent of the study area is suitable for ecotourism activities and 21.31 percent should be restored and rehabilitated and finally 70.99 percent of Island and the surrounding water are suggested for control and monitoring.

کلیدواژه‌ها

• تحلیل سلسله مراتبی
• جزیره هنگام
• حفاظت
• روش دلفی
• طبیعت گردی
• طرح‌ریزی زیست محیطی
• معیار

عنوان مقاله [English]

Environmental Management Planning of Hengam Island for Conservation & Tourism using Spatial Multi Criteria Evaluation (SMCE)

نویسندگان [English]

• Yeganeh Sepasi ¹
• Afshin Danehkar ²
• Afshin Alizadeh ²
• Aliasghar Darvishsefat ²
• Rozita Sharifipour ³

¹

²

³

چکیده [English]

طبیعت گردی به عنوان نوعی از گردشگری پایدار که هم به حفاظت محیط-زیست و هم به توسعه آن کمک می‌کند شناخته شده است ولی متاسفانه به خاطر ارزیابی نامناسب محیط زیست، بسیاری از مکان‌های گردشگری به سوی ناپایداری و خود تخریبی پیش می‌روند. از سویی دیگر به جهت افزایش سطح مناطق حفاظت شده کشور لازم است تا مناطق جدیدی گزینش و معرفی شوند. برای گزینش مکان‌های مناسب طبیعت گردی و مناطق حفاظتی بهره گیری از معیارهای مرتبط شیوه مناسبی به شمار میآید. به همین منظور از بررسی منابع مختلف داخلی و خارجی 12 معیار و 41 زیر معیار برای طرح‌ریزی طبیعت گردی و 5 معیار اصلی و 26 زیر معیار برای گزینش لکه‌های حفاظتی در بوم نظام‌های طبیعی ایران استخراج شد. این معیارها و زیر معیارها برای طرح‌ریزی گردشگری و گزینشلکه‌های حفاظتی در بوم نظام‌های جزایر کشور با بهره گیری از روش دلفی غربال شد و در نهایت 11 معیار اصلی و 25 زیر معیار برای طرح‌ریزی طبیعت گردی و 5 معیار اصلی و 15 زیر معیار برای گزینش لکه‌های حفاظتی در جزیره هنگام برگزیده شد. سپس معیارها و زیر معیارهای برگزیده به طور جداگانه از راه تحلیل سلسله مراتبی وزن‌دار شدند و اولویت آنها مشخص شد و ضریب های تعیین شده به صورت مدل ریاضی برای گزینش لکه‌های حفاظتی و طبیعت گردی ارائه شد. برای همه زیر معیارهای برگزیده شاخص‌هایی متناسب با ویژگی‌های محدوده مورد بررسی که قابلیت تبدیل شدن به نقشه را داشتند تعریف شد. نقشه‌ها به محیط GIS وارد و از هریک نقشه‌های فاصله متناسب با آن شاخص تهیه شد. در نهایت با بهره گیری از مدل ریاضی تهیه شده پهنه‌های مناسب طبیعت گردی و حفاظت در جزیره هنگام شناسایی شد و بر پایه پهنه‌های شناسایی شده در مورد طبیعت گردی ناحیه های بوم گردشگری محتاطانه، بوم گردشگری با توسعه فیزیکی سبک و بوم گردشگری بدون نیاز به توسعه فیزیکی و در مورد حفاظت ناحیه- های گستره حفاظتی، مناطق حساس زیست محیطی، ناحیه بازسازی و احیا و همچنین ناحیه کنترل و پایش مشخص شدند. برابر نتایج به دست آمده 99/48 درصد از محدوده مورد بررسیکه تمام گستره جزیره و آبهای تاعمق 10 متر را شامل می‌شد بالقوه دارای ارزش حفاظتی است. 33/62 درصد از محدوده مورد بررسی برای فعالیت بوم گردشگری توان دارد. همچنین 31/21 درصد از محدوده مورد بررسی بایستی مورد بازسازی و احیا قرار گیرد و 99/70 درصد از گستره جزیره و آبهای پیرامونی برای کنترل و پایش زیست محیطی پیشنهاد شده است.

کلیدواژه‌ها [English]

• analytical hierarchy process
• Conservation
• Criteria
• Delphi method
• Ecotourism
• Environmental management planning
• Hengam Island