نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• محمد تیموری ¹
• جهانگیر فقهی ²
• افشین دانه کار ³
• فریدون طاهری سرتشنیزی ⁴

¹ گروه جنگلداری و اقتصاد جنگل ، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران

² گروه جنگلداری و اقتصاد جنگل، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران

³ گروه محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران

⁴ دانشگاه تهران

چکیده

جنگل‌داری شهری عمدتاً به فضای سبز درختی شهر و جنگل‌های محدوده شهر اطلاق می‌شود. الگوی چیدمان واضح و کمی شده توسط سنجه‌های سیمای سرزمین برای جنگل‌های شهری در هریک از زون‌های کارکردی شهر یک جزء اساسی مهم برای تجزیه‌ و تحلیل لکه‌های فضای سبز درختی است. در مطالعه حاضر هدف اصلی تعیین مدل‌ چیدمان‌های لکه‌های فضاهای سبز درختی شهری در رابطه با زون‌های کارکردی شهرداری منطقه پنج شهر تهران است. در این پژوهش ابتدا نقشه فضای سبز درختی با استفاده از تصاویر نرم‌افزار Google Earth تهیه شد. سپس با استفاده از نرم‌افزار Arc GIS نقشه فضای سبز درختی کمی و با استفاده از تابع Patch Analyst و سنجه‌های سیمای سرزمین این تابع، مدل چیدمان‌های لکه‌های فضای سبز درختی در چهار کلاس فضای سبز درختی تک‌پایه، خطی، کپه‌ای و متمرکز و پیوسته تهیه شد، همچنین نقشه زون‌های کارکردی منطقه پنج تهیه شد. درنهایت با استفاده از نرم‌افزار Fragstats مورد تجزیه‌ و تحلیل قرار گرفتند. نتایج پژوهش نشان داد که بهترین سنجه برای تهیه مدل چیدمان‌ها، سنجه مساحت و سنجه شکل لکه است. همچنین نتایج نشان داد که بیشترین مساحت مدل چیدمان‌های لکه‌های فضای سبز درختی به ترتیب مربوط به مدل چیدمان متمرکز و پیوسته، کپه‌ای، خطی و تک‌پایه است. با بررسی سنجه تعداد لکه، بیشترین تعداد لکه مربوط به مدل چیدمان تک‌پایه و کمترین تعداد لکه مربوط به چیدمان متمرکز و پیوسته است که نشان‌دهنده ریزدانه بودن و از هم‌گسیختگی فضای سبز درختی تک‌پایه در داخل منطقه پنج و گسترش جنگل‌کاری و به‌ هم‌پیوستگی چیدمان متمرکز و پیوسته در حاشیه و شمال منطقه پنج است. با بررسی زون‌های کارکردی شهر بیشترین مساحت مربوط به زون خدماتی و کمترین مساحت مربوط به زون صنعتی است با بررسی پراکنش مدل چیدمان‌های تک‌پایه و خطی در زون‌های کارکردی این نتیجه حاصل شد که بیشترین پراکنش این دو مدل چیدمان در زون مسکونی است و کمترین پراکنش در زون صنعتی است با بررسی مدل چیدمان‌های کپه‌ای و متمرکز و پیوسته، بیشترین پراکنش این دو مدل در زون خدماتی است.

کلیدواژه‌ها

• فضای سبز درختی
• سنجه‌های سیمای سرزمین
• مدل چیدمان
• زون‌های کارکردی
• شهر تهران

عنوان مقاله [English]

Arboreal green space pattern modelling in relation to the functional zones of the city with the approach of landscape ecology

نویسندگان [English]

• Mohammad Teymoori ¹
• Jahangir Feghhi ²
• Afshin Danehkar ³
• Fereydoon Taheri Sarteshnizi ⁴

¹ Department of Forestry and Forest Economics, Faculty of Natural Resources, University of Tehran, Karaj, Iran

² Department of Forestry and Forest Economics, Faculty of Natural Resources, University of Tehran

³ Department of Environmental Science, Faculty of Natural Resources, University of Tehran, Karaj, Iran

⁴ University of Tehran

چکیده [English]

Urban forestry mainly refers to the city's green space and the city's forests. The clear and quantified arrangement pattern by land surface metrics for urban forests in each of the functional zones of the city is an important basic component for the analysis of patches of tree green space. In the present study, the main goal is to determine the model of urban tree green spots concerning the functional zones of the 5th district of Tehran. In this research, a map of tree green space was first prepared using Google Earth software images. Then, a small map of green space with trees was made using Arc GIS software. By using the Patch Analyst function and the parameters of the landscape of this function was obtained the model of the arrangements of tree patches in four classes of single-stand, linear, clustered, concentrated and continuous trees. Finally, it was analyzed using Fragstats software. The results of the research showed that the best measure for preparing the layout model is the area and spot shape measure. Also, the results showed that the largest area of the arrangement model of patches of green space is related to the concentrated and continuous arrangement model, clustered, linear and single-stand, respectively. By checking the measurement of the number of spots, the highest number of spots is related to the single-stand arrangement model and the lowest number of spots is related to the concentrated and continuous arrangement which shows the fineness and fragmentation of the single-stand green space inside the region five and the expansion of forestry and the integration of the arrangement is concentrated and continuous in the margin and north of region five. By examining the functional zones of the city, the largest area is related to the service zone and the smallest area is related to the industrial zone. After examining the distribution of single-stand and linear layout models in functional zones, it was concluded that the highest distribution of these two layout models is in the residential zone and the lowest distribution is in the industrial zone. Also, examining the models of clustered, concentrated and continuous arrangements, the most distribution of these two models is in the service zone.

کلیدواژه‌ها [English]

• green space
• landscape
• layout model
• functional zones
• Tehran city