ارزیابی اثر ریسک تصمیم گیری بر انتخاب مناطق مستعد طبیعت گردی در شهرستان ماهنشان استان زنجان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه علوم محیط‌زیست، دانشکدة علوم، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران.

2 گروه محیط‌زیست، دانشکدة علوم و فناوری دریایی و محیطی، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران.

10.22059/jne.2024.377312.2680

چکیده

در حال حاضر  طبیعت ­گردی فرآیندی است که از دیرباز با اشکال خاص خود به‌منظور تأمین نیازهای روانی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی انسان‌ها وجود داشته است. در این پژوهش شهرستان ماهنشان در استان زنجان به‌منظور توسعة طبیعت‌گردی مورد ارزیابی قرار گرفت. در این راستا، سناریوهای مختلفی براساس میزان ریسک تصمیم‌گیری طراحی و مقایسة آنها براساس سنجه‌های سیمای سرزمین به‌منظور انتخاب بهینه‌ترین سناریو انجام شد. ابتدا داده‌های مختلف در 6 گروه شامل شکل زمین، آب‌شناسی، پوشش زمین و زیستگاه‌ها، خاک و زمین‌شناسی، آثار تاریخی و جاذبه‌های طبیعی و ساخته‌شده‌ها آماده‌سازی شدند. معیارهای مورد نظر براساس نظرات کارشناس ارزشگذاری و سپس روش میانگین‌گیری وزنی ترتیبی (OWA) در محیط TerrSet به‌منظور تلفیق لایه‌های اطلاعاتی مد نظر قرار گرفت. در این راستا، براساس کمیت‌ساز فازی (α) سناریوهای مختلفی طراحی گردید. مقایسة سناریوها صرفاً بر مبنای کلاس‌های با مطلوبیت متوسط تا خیلی زیاد و برخی از مهمترین سنجه‌های سیمای سرزمین به‌منظور تعیین بهترین سناریو و اجرای روش تاپسیس انجام شد. مقایسة سناریو‌ها نشان داد که مطلوب‌ترین سناریو برای ارزیابی توان طبیعت‌گردی در منطقه سناریویی است که در آن جبران‌پذیری کامل اهمیت معیارها و میزان برابر ریسک‌گریزی و ریسک‌پذیری رعایت شده باشد. براساس بهترین سناریو، در مجموع حدود 50 درصد از مساحت شهرستان برای توسعة طبیعت‌گردی توان متوسط تا خیلی زیاد دارد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Evaluating the impact of decision risk on the selection of potential nature tourism areas in Mahenshan city Zanjan Province

نویسندگان [English]

  • Saeid Noormohammadi 1
  • Fatemeh Rajaei 1
  • Farhan Ahmadimirghaed 2

1 Department of Environment, Faculty of Sciences, University of Zanjan, Zanjan, Iran.

2 Department of Environmental Sciences, Faculty of Environmental and Marine Sciences and Technology, University of Mazandaran, Babolsar, Iran.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Decision risk
  • Ecotourism
  • Landscape
  • Mahneshan Province
  • Order weighted averaging method
Ahangari, M., Dashti, S., 1400. Multi-criteria spatial evaluation of Karkheh National Park for the development of nature tourism using GIS. Environmental Science and Technology 23(2), 45-58.
Ahmadi Thani, N., Babaei Kafaki, S., & Metaji, A., 2010. Investigating the possibility of ecotourism activities from an ecological point of view in the forests of North Zagros with the application of multi-criteria decision-making. Geographic Information System and Remote Sensing 3(4), 45-64. (In Persian)
Ahmadi, M., Salman Mahini, A.R., Mirkarimi, S.H., 2017. Evaluation of the tourist attractions of the Qarasu watershed based on the degree of impact and impact of environmental indicators. Town and Country Planning 10(2), 23-31. (In Persian)
Akbarian Ronizi R., Mokarram, M., Negahban S., 2020. Utilizing multi-criteria decision to determine the best location for the ecotourism in the east and central of Fars province. Iran. Land Use Policy 99, 105095.
Asadi, H., Soffianian, A., Hemami, M.R., Fakheran, S., Akbari, H., Corcoran, F., 2022. A hybrid GIS-OWA and DANP method and for identification and evaluation of ecotourism attraction: the case study of Abbas Abad Wildlife refuge. Jeo Journal 87, 5179-5181.
Bostani, A., Sharifi, S., 2014. Zoning of ecotourism using the fuzzy model (case study: Shiraz city). Geographical Survey of Space 16(1), 61-73. (In Persian)
Darvish, Y., Sarli, R., Khodadad, M., 2019. Measuring the vegetation changes of Khorasan-Razavi province during the period 2005-2015 (case study: Khoshab city). Environment Sustainable Development 2(3), 123-132. (In Persian)
Ehsani, A., 2015. Ecotourism is a way for sustainable tourism, Tehran, Mehka Publications. (In Persian)
 Gigovic, L. Pamucar, D., 2016. GIS-Fuzzy DEMATEL MCDA for the evaluation of the sites for ecotourism development: A case study of ''Dunavski kljuc" region, Serbia. Land Use Policy 58(15), 81-95.
Hajizadeh, F., Poshidehro, P., Yousefi, E., 2020. Scenario-based capability evaluation of ecotourism development – an integrated approach based on WLC, and FUZZY – OWA methods. Asia Pacific Journal of Tourism Research 25(6), 627-640.
Huang, B., Zha, R., Chen, Sh., Zha, X., jiang, X., 2023. Fuzzy evaluation Vulnerability based on the SRP-SES metod ana analysis of multiple decision – making attitudes on OWA operators: A case of Fujian province. China, Ecological Indicators 153, 110432.
Jalil Vand, H., Karmi, O., Shah Nazari, A., 2011. Evaluation of recreation with the help of hierarchical analysis process AHP and geographic information system GIS, the case study of Shahid Zare Forest Park, Mazandaran. Geography and Development Journal 10(29), 107-118. (In Persian)
Mahini, A.R., Math, B., Naimi, B., 2008. Evaluation of nature tourism potential of Behshahr city based on multi-criteria evaluation method using GIS. Journal of Environmental Science and Technology 11(4), 187-196. (In Persian)
Makhdoom, M., 1391. Land use Planning, Tehran, University of Tehran Press.
McGarigal, K., Cushman, S.A., Neel, M.C., Ene, E., 2002. FRAGSTATS: spatial pattern analysis program for categorical maps. Computer software program produced by the authors at the University of Massachusetts, Amherst. Available at the following web site: www. umass. edu/landeco/research/fragstats/fragstats.‏ https://doi.org/10.2737/PNW-GTR-351
Mokarram, M., Mirsoleimani, A., 2018. Using Fuzzy-AHP and order weight average (OWA) methods for land suitability determination for citrus cultivation in ArcGIS (Case study: Fars province, Iran). Physica A: Statistical Mechanics and its Applications 508(15), 506-518.
Rajaei, F., Dahmardeh Behrooz, R., Ahmadisharaf, E., Galalizadeh, S., Spalevic, V., Novicevic, R., 2021. Application of Integrated Watershed Management Measures to Minimize the Land Use Change Impacts.  Water 13(15), 1039.
Sirrosi, H., Heshmati, G., Mahini, A.R., 2018. Evaluating the nature tourism capabilities of pastures using a multi-criteria evaluation model based on fuzzy logic (Pastures of the Jahannama Protected Area). Scientific Journal of Iran's Pasture and Desert Research, 26 (2), 61-73. (In Persian)
Tang, X., Wu, Y., Ye, J., Sun, F., Huang, Q., 2022. Ecohourism risk assessment in yaoluping nature reserve, Anhui China based on GIS. Environmental Earth Sciences 81, 204-218.
Yaganeh, B., 2018. Investigating and determining the tourism attraction of the province in terms of capabilities and geographical location and its impact on the economic growth and development of the province and the country (Zanjan), Zanjan Governorate Publications.