نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• نرجس اکاتی ¹
• زاهده رحمانی خواه ²

¹ 'گروه محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی ، دانشگاه زابل، زابل، ایران

² دانش آموخته دکترای آلودگی محیط زیست، دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

تاتالاب شادگان به عنوان بزرگترین تالاب بین المللی ایران بوده و نیازهای معیشتی جوامع بومی به آن وابسته است. لذا سلامت ماهیان تالاب به‌عنوان منبع اصلی غذای حاشیه‌نشینان از اهمیت بالایی برخوردار می‌باشد. جیوه به‌عنوان آلاینده‌ای تجمع‌پذیر در زنجیره‌های غذایی آبی هدف مطالعه قرار گرفت. بر این اساس از 3 گونه ماهی بنی، کپور و تیلاپیا در فصل صید و از آب تالاب در دو فصل بهار و تابستان از 3 ایستگاه انتخابی نمونه برداری شدند. غلظت جیوه در بافت ماهی به کمک دستگاه آنالیز مستقیم جیوه (DMA 80) و در نمونه‌های آب با دستگاه جذب اتمی اندازه‌گیری شدند. برای تعیین حد مجاز جیوه در آب تالاب، براساس دستورالعمل USEPA، فاکتور تجمع زیستی جیوه (BAF) در زنجیره غذایی موجود در آب تالاب و معیار غلظت جیوه در بافت ماهی (TRC) بر اساس الگوی مصرف حاشیه‌نشینان تالاب محاسبه گردید. میانگین غلظت جیوه نمونه‌های آب در فصل تابستان µg/l 11/0 اندازه گیری شد. میانگین جیوه در ماهیان تالاب شادگان در محدوده µg/kg 18/24 وزن تر بدست آمد. میانگین BAF جیوه l/kg 69/41 ، TRC تالاب µg/kg 22 و حد مجاز جیوه در آب تالاب µg/l 53/0 بدست آمد. هر چند مقادیر جیوه در آب و ماهیان تالاب از حدود استاندارد USEPA کمتر بود؛ اما مصرف زیاد ماهی توسط مردم محلی و مقدار بالاتر میانگین جیوه در ماهیان تالاب در مقایسه با TRC محاسبه شده، احتمال خطر جیوه بر سلامت مصرف‌کنندگان محلی را نشان می‌دهد. همچنین پایش مداوم آلودگی جیوه در این تالاب را الزامی می‌نماید.

کلیدواژه‌ها

• حدمجاز
• جیوه
• تالاب شادگان
• BAF
• RSC

عنوان مقاله [English]

Determining the permissible limit of mercury in the water of Shadegan wetland based on the bioaccumulation factor in fish consumed by the local community

نویسندگان [English]

• narjes okati ¹
• Zahedeh Rahmanikhah ²

¹ Department of Environment, Faculty of natural resources, Zabol University, Zabol city, Iran

² PhD's degree in environmental pollution, Tarbiat Modares University

چکیده [English]

Shadgan wetland is the largest international wetland in Iran and the livelihood needs of local communities depend on it. Therefore, the health of wetland fish is of great importance as the main source of food for marginal residents. Mercury as an accumulating pollutant was studied in aquatic food chains. Based on this, 3 fish species were sampled including binni, carp, and tilapia in the fishing season and the water of wetland was sampled in spring and summer from three selected stations. Mercury concentration in fish tissue was measured using direct mercury analyzer (DMA 80) device and in water samples with atomic absorption device. To determine the permissible limit of mercury in wetalnd water, based on USEPA guidelines, the mercury bioaccumulation factor (BAF) in the food chain in wetland water and mercury concentration criterion in fish tissue (TRC) were calculated based on the consumption pattern of wetland residents. The average mercury concentration of water samples was 0.11 µg/l in the summer season. The mean concentration of mercury in Shadegan wetland fish was 22.18 µg/kg wet weight. The average BAF of mercury was 41.69 l/kg. The mean of TRC of the wetland was 22 µg/kg, and the permissible limit of mercury in the wetland water was 0.53 µg/l. Although the amount of mercury in the water and fish of the weland was lower than the USEPA standard limits; but the high consumption of fish by local people and the higher average amount of mercury in wetland fish compared to the calculated TRC indicate the possibility of mercury risk to the health of local consumers. It is also necessary to monitor mercury pollution in this wetland.

کلیدواژه‌ها [English]

• Standard limit
• mercury
• Shadegan wetland
• BAF
• RSC