نشریه محیط زیست طبیعی

برآورد نیازآبی اکولوژیک تالاب بین‌المللی ارژن در استان فارس

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 بخش مهندسی منابع طبیعی و محیط‌زیست، دانشکدة کشاورزی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران.

2 بخش مهندسی آب، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران.

10.22059/jne.2023.365746.2601

چکیده

تالاب ارژن یکی از تالاب‌های با اهمیت بین‌المللی در استان فارس می‌باشد. میانگین مساحت بلندمدت تالاب حدود 1100 هکتار می‌باشد. این تالاب یک پولیة طبیعی بوده و آب آن از طریق یک پونر (سینک هول) در بخش شرقی خارج می‌گردد. تالاب ارژن در دو دهة اخیر به‌جز مقاطع فصلی کوتاهی در سایر فصول خشک بوده و توان ارائة خدمات اکولوژیک خود را از داست داده است. هدف این تحقیق، برآورد نیاز آبی تالاب ارژن بود. میزان نیاز آبی اکولوژیک تالاب براساس تغییرات جمعیت کل پرندگان و همچنین گونه‌های منتخب برآورد گردید. با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای تغییرات ماهانه و سالانة سطح تالاب و همچنین آب دائمی و موقت در طی سال‌های 1369 الی 1398 برآورد گردید. گونه‌های منتخب که دارای بیشترین فراوانی در سال‌های سرشماری بودند شامل یک گونة غاز (غاز خاکستری) و 4 گونة اردک (شامل آنقوت، اردک سرسبز، گیلار و خوتکا) بود. تصاویر ماهواره‌ای نشان داد که در تمام سال‌های مورد بررسی، این تالاب یک تالاب موقت بوده است اگرچه سطح آبدار تالاب در یک دهة اخیر نسبت به دهة اول بیش از 4 برابر کاهش یافته است. فراوانی جمعیت غازخاکستری بیشترین همبستگی را با تغییرات سطح آب تالاب نشان داد. با بررسی همبستگی بین تغییرات سطح تالاب و تغییرات جمعیت کل پرندگان و گونه‌ای منتخب، در شرایط نرمال سطح آبی مورد نیاز برای حمایت از بیش از 20 هزار پرنده بین 200 الی 400 هکتار می‌باشد. کاهش سطح تالاب به کمتر از 200 هکتار شرایط بحرانی ایجاد می ‌نماید و سطح بیش از 500 هکتار مطلوب می ­باشد. بنابراین با در نظر گرفتن شرایط هیدرولوژیک و اکولوژیک حاکم بر حوضة تالاب، می‌توان نیازآبی تالاب ارژن برای برقراری خدمات اکولوژیک در طی سال‌های مختلف از نظر شرایط اقلیمی را به شرح زیر برآورد نمود: خشکسالی: حداقل 3 میلیون مترمکعب، نرمال: 5/25 میلیون متر مکعب و ترسالی: 7/5 میلیون متر مکعب. با توجه به عدم وجود رودخانة دائمی در حوضة تالاب، صیانت از رواناب‌ها و جلوگیری از برداشت بیش از حد مجاز از آبخوان­ها برای تضمین تأمین نیازآبی تالاب ضروری است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Assessment of ecological water requirement of Dasht-e-Argan internationally important Wetland, Fars, Iran

نویسندگان [English]

  • Arya Vazirzadeh 1
  • Hamid-Reza Mossafa 2

1 Department of Natural Resources and Environmental Engineering, School of Agriculture, Shiraz University, Shiraz, Iran.

2 Department of Water Engineering, School of Agriculture, Shiraz University, Shiraz, Iran.

چکیده [English]

Arjan wetland is one of the internationally important wetlands in Fars province, Iran. Despite its ecological and geological values as a typical polje, this wetland has lost its ecological services in the last two decades, except for short seasons in other dry seasons. The purpose of this study was to estimate the ecological water requirement of Arjan wetland. The amount of ecological (environmental) water requirement of the wetland was estimated based on the changes in the total population of migratory birds and also the selected species. Using satellite images, monthly and annual changes in the surface of the wetland as well as permanent and temporary water were estimated during the years 1990-2019.The selected species included one species of goose (gray goose) and 4 species of ducks (including shelduck, mallard, widgeon and teal). Satellite images show that in all the years studied, this wetland has been a temporary wetland, although the water level of the wetland has decreased more than 4 times in the last decade compared to the first studied decade. The abundance of gray-goose population showed the highest correlation with changes in the water level of the wetland. According to calculations, under normal conditions, the water level required to support more than 20,000 birds is between 200 and 400 hectares. Reducing the level of the wetland to less than 200 hectares creates critical conditions and the level of more than 500 hectares is desirable. Therefore, taking into account the hydrological and ecological conditions of the wetland basin, the water requirement of Arjan wetland to provide ecological services during different years  in terms of climatic conditions can be estimated as follows: Drought years: at least 3 Million cubic meters, normal years: 5.25 million  and wet years: 7.5 million cubic meters. Since the watershed has no permanent river to feed the wetland, protection of withdeawal from runoffs and aquifers are required to ensure the water requirement supply of wetland.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Arjan wetland
  • Ecological water requirement
  • Satellite images
  • Water surface
Aubert, C., Djamali, M., Jones, M., Lahijani, H., Marriner, N., Naderi-Beni, A., Sharifi, A., Ponel, P., Gandouin, E., 2019. A major hydrobiological change in Dasht-e Arjan Wetland (southwestern Iran) during the late glacial–early Holocene transition revealed by subfossil chironomids. Canadian Journal of Earth Sciences 56(8), 848-856.
Azizi Jalilian, M., Salmanmahiny, A. R., Shayesteh, K., Taheri Sarteshnizi, F., 2021. Conservation Prioritization of the Iran's Surface Water Resources based on Ecological Sensitivity. Journal of Water and Sustainable Development 8(2), 33-46.
Brinson, M.M., Lugo, A.E., Brown, S., 1981. Primary productivity, decomposition and consumer activity in freshwater wetlands. Annual Review of Ecology and Systematics 12, 123-161.
Ebrahimi-Khusfi, Z., Nafarzadegan, A. R., Ebrahimi-Khusfi, M., Zandifar, S. 2022. Monitoring the water surface of wetlands in Iran and their relationship with air pollution in nearby cities. Environmental Monitoring and Assessment 194(7), 1-20.
Farsab Sanat Consulting Engineers, 2016. Updating water balance data of Dash-e- Arjan studding area. Iran Water Resources Management Co. 55 p. (In Persian)
Fennessy, M.S., Jacobs, A.D., Kentula, M.E., 2007. An evaluation of rapid methods for assessing the ecological condition of wetlands. Wetlands 27(3), 543-560.
Harbor, J.M., 1994. A practical method for estimating the impact of land-use change on surface runoff, groundwater recharge and wetland hydrology. Journal of the American Planning Association 60(1), 95-108.
Jameh Iran Consulting Co, 2013. Revision of plan for management of Arjan and Parishan conservated Areas. Fars Department of Environment, 452 p.
Jensen, M.E., 2010. Estimating evaporation from water surfaces. In CSU/ARS Evapotranspiration Workshop, Fort Collins, CO (pp. 1-27).
Jin, X., Yan, D., Wang, H., Zhang, C., Tang, Y., Yang, G., Wang, L., 2011. Study on integrated calculation of ecological water demand for basin system. Science China Technological Sciences 54(10), 2638-2648.
Rawat, K. S., Singh, S. K., Szilard, S., 2021. Comparative evaluation of models to estimate direct runoff volume from an agricultural watershed. Geology, Ecology, and Landscapes 5(2), 94-108.
Sadeghi, M., 2012. Conservation of Arjan Lake: a hydrological approach. Master thesis. Shiraz University. 190 p. (In Persian)
Sajedipour, S., Zarei, H., Oryan, S., 2017. Estimation of environmental water requirements via an ecological approach: a case study of Bakhtegan Lake, Iran. Ecological Engineering 100, 246-255.
Tiner, R.W., 1996. Wetland definitions and classifications in the United States. Fretwell, J.D., Williams, J.S., Redman, P.J. (compilers) National Water Summary on Wetland Resources. US Geological Survey, Reston, VA, USA. Water-Supply Paper 2425, 27-34.
Vazirzadeh, A., 2021. The impact of human activities on the diversity of wetland ecosystems in fars province: a look at the way we have traveled and the road ahead. 1st Fars Biodiversity Conference, March 2021, Shiraz University, Iran. pp. 227-237. (In Persian)
Wittmann, F., Householder, E., De Oliveira, A., Lopes, A., Junk, W., Piedade, M., 2015. Implementation of the Ramsar convention on South American wetlands: an update.
Xu, T., Weng, B., Yan, D., Wang, K., Li, X., Bi, W., Liu, Y., 2019. Wetlands of international importance: Status, threats, and future protection. International Journal of Environmental Research and Public Health 16(10), 1818.
نشریه محیط زیست طبیعی
دوره 76، ویژه نامه مناطق تحت حفاظت
بهمن 1402
صفحه 45-56