برنامه‌ریزی اکوتوریسم در مناطق حفاظتی با استفاده از ارزیابی چند معیاره (مطالعه موردی: پناهگاه حیات وحش میانکاله)
نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 فارغ التحصیل
2 عضو هئیت علمی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
چکیده
اکوتوریسم به عنوان الگوی گردشگری در طبیعت، بر پایه توانمندی‌های محیطی بنا نهاده شده است. این رویکرد در صورتی که با برنامه‌ریزی دقیق و امکان‌سنجی مناطق از لحاظ توان و توجه به تقاضای مردمی ترکیب شود، می‌تواند راهکاری جهت استفاده بهینه در حین حفاظت از مناطق تحت مدیریت فراهم کند. بررسی موجود مشتمل بر ارزیابی توان فعالیت‌های اکوتوریسمی در پناهگاه حیات‌وحش میانکاله در جنوب دریای خزر است. در این تحقیق پس از تعیین فعالیت‌های تفرجی ارجح با توجه به نظرات بازدیدکنندگان با استفاده از پرسشنامه به منظور توان سنجی آن‌ها از روش ارزیابی چند‌معیاره استفاده گردید که شامل 5 مرحله تعیین هدف، تعیین معیارها، استانداردسازی معیارها، وزن‌دهی فاکتورها با روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) و در نهایت ترکیب معیارها با روش ترکیب خطی-وزنی است. نتایج نشان داد منطقه برای فعالیت‌های تعیین شده توان دارد و بیشترین تناسب طبیعی منطقه مربوط به قایقرانی با 7/32879 هکتار مطلوبیت بالا و کمترین تناسب مربوط به اردوزنی با 88/353 هکتار مطلوبیت است. فاکتورهای عمق آب و فاصله از ساحل به عنوان موثرترین فاکتورها در مکان‌یابی قایقرانی انتخاب شدند، سایر فعالیت‌ها به ترتیب تناسب شامل شنا (5/21665 هکتار)، منظره‌بینی (63/3375 هکتار)، پرنده‌بینی (1705 هکتار)، سوارکاری (69/444 هکتار) است. بطور کلی استفاده از MCE جهت توان‌یابی و زون‌بندی پناهگاه حیات-وحش به علت استفاده از اطلاعات و فاکتورهای متعدد نتایج قابل قبولی را ارائه داده و سیستم اطلاعات جغرافیایی بعنوان یک ابزار مفید اجازه ترکیب چندین فاکتور و محدودیت را برای ارزیابی توان می‌دهد. این فرایند تکرارپذیر به عنوان سامانه پشتیبان تصمیم نیز عمل می‌کند و براساس آن ذینفعان مختلف می‌توانند با تغییر وزن‌ها و روش‌های فازی‌سازی تا آستانه تحمل اکولوژیک منطقه نتایجی مورد توافق جمعی ببار آورند.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Application of multi-criteria evaluation and GIS to ecotourism planning in protected areas (Case study: MianKaleh wildlife refuge)
نویسنده [English]
- malihe masoodi 1
چکیده [English]
Ecotourism is based on environmental potential and presents an opportunity for suitable utilization and conservation of the sites under management practices, considering accurate planning, potential of the area and people preferences. The present study is conducted to evaluate the ecotourism potential in MianKaleh wildlife refuge. The area is located south of the Caspian Sea. After defining the recreational activities and people priorities, we used Multi Criteria Evaluation for assessing the ecotourism potential. The approach included 5 steps: objective determination, criteria definition, standardization of criteria, assigning weights to the criteria using the analytical hierarchical process and finally criteria combination using Weighted Linear Combination method. Results show the area has potential for boating as the highest with 32879.7 hectares and camping has the lowest potential with only 353.88 hectares. Water depth and distance to shore were found to be the most affective in suitability mapping for boating,. Also, the most effective factors for camping were distance to access routes and water sources, so the suitability map mostly reflected these factors. Other uses in order of potential are swimming (21665.5), viewing scenery (3375.63), bird watching (1075), and horse riding (444.69). The final areas for each activity is changeable due to the competition of these in a multi objective land allocation. Overall, the results revealed that MCE method is capable of evaluation of wildlife refuge for various recreational activities. Also, the geographical information system was found a useful tool, allowing combination of many factors and Boolean layers. The system also can act as a decision support tool, letting stakeholders change weights and standardization within the accepted ecological thresholds and arrive at a consensus on the final results in an iterative process
کلیدواژه‌ها [English]
- Ecotourism
- natural potential
- multi criteria evaluation
- MianKaleh wildlife refuge
)