نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• علی محمد رجبی ¹
• کیوان مختاری ²
• محمد علی علی آبادی ³

¹ استادیار گروه مهندسی عمران، دانشگاه قم، قم، ایران

² ‌کارشناس ارشد زمین‌شناسی اقتصادی، امور آب شهرستان دلیجان، دلیجان، ایران

³ دانشگاه آزاد اسلامی واحد محلات، محلات، ایران

چکیده

‌در این مطالعه به‌منظور بررسی ‏‏کیفیت منابع آب زیرزمینی منطقۀ هستیجان از نتایج حاصل از آنالیز شیمیایی 11 نمونه آب زیرزمینی انتخابی در منطقۀ مطالعه‌شده استفاده شده است. به این منظور شاخص‌های اصلی آب، مشخصات فیزیکوشیمیایی یون‌ها و غلظت مهم‌ترین عناصر سنگین، بررسی شده‌اند. به‌منظور ارزیابی کیفی منابع آب محدودۀ مطالعه‌شده، از دیاگرام‌های پایپر، گیبس، شولر و ویلکوکس، نسبت جذب سدیم (SAR)،شاخص کلر‌ـ قلیائیت (CAI) و شاخص اشباع استفاده شده است. نتایج نشان می‏دهد آب‌های این منطقه جزء آب‏‏های سخت و بسیار‌سخت و عمدتاً ‌تیپ و رخسارۀ بی‏کربناته کلسیک و بی‏کربناته سدیک و منیزیک دارد. در این آب‏ها غلظت کاتیون‏هایMg²⁺وCa²⁺ بیشتر از کاتیون‏هایNa⁺و K⁺‌و غلظتHCO₃^-بیشتر از SO₄^2-وCl^-است. بررسی سنگ‏های در‌برگیرندۀ منطقه نشان می‏دهد کیفیت شیمیایی آب‌های محدودۀ ‌مطالعه‌شده، توسط سنگ‌های مسیر جریان و لیتولوژی مخزن کنترل می‌شود. نتایج حاصل از محاسبۀ شاخص اشباع نشان می‏دهد که این آب‌ها نسبت به کانی‏های دولومیت و کلسیت فوق اشباع و نسبت به کانی‏های سولفاته تحت اشباع هستند. ارزیابی کیفیت آب برای مصارف شرب و کشاورزی از طریق مقایسۀ غلظت یون‌ها با استانداردهای موجود و همچنین بررسی شاخص‌ها و دیاگرام‌های استاندارد نشان می‏دهد که کیفیت غالب آب‏های زیرزمینی منطقه برای کشاورزی مناسب و یا قابل استفاده است و برای مصارف شرب خوب، قابل قبول و متوسط‌اند. از نقطه‌نظر مصارف صنعتی نیز بیشتر نمونه‌ها خاصیت خورندگی دارند، همچنین بررسی‌های انجام‌شده روی عناصر سنگین شامل عناصر آهن، کروم، روی، منگنز، کادمیوم، نیکل، سرب، مس و فلوئور در منطقۀ مطالعه‌‌شده نشان می‌دهد که به‌جز عنصر آهن، غلظت باقی‌ عناصر سنگین پایین‏تر از حد استانداردهای جهانی (WHO,2008) و ایران در محدودۀ مجاز است.

کلیدواژه‌ها

• آب‏های زیرزمینی
• تیپ آب‌
• شاخص اشباع‌
• هستیجان‌
• هیدروژئوشیمیایی

عنوان مقاله [English]

Hydrogeochemical Evaluation of Groundwater and Its Suitability for Various Uses in the Hastijan Aquifer (Central province –Iran)

نویسندگان [English]

• Ali Mohamad Rajabi ¹
• Keyvan Mokhtari ²
• Mohammad Ali Aliabadi ³

¹ 1Assistant Professor, Department of Civil Engineering, University of Qom, Qom, Iran

² Department of water Resource, Delijan, Iran

³ Mahallat Branch, Islamic Azad University, Mahallat, Iran

چکیده [English]

Analytical results of 11 groundwater samples are used to evaluate the quality of groundwater in the Hastijan area, (Central province –Iran). The main indices of water, ions physicochemical characteristics and the important heavy metals concentration studied. to estimate of water quality, Piper, Ghibbs, Schoeller and Wilcox diagrams, Sodium Absorption Ratio, Color-Alkalinity and Saturation Index studied. Based on the analytical results, groundwater quality in the Hastijan area is generally varies from hard to very hard. The type and facies of water in study area is calcic bicarbonate and sodic and magnesic bicarbonate. In these waters, Ca²⁺ and Mg²⁺ concentrations is higher than Na⁺ and K⁺, and HCO₃^- is higher than SO₄^2- and Cl^-. Consideration of rocks composition in part of the study area shows that evaporation formation (limestone, Dolomite, Brown Sand Stone, marl, shale and intercalated with gypsum and salt) caused increased Na+, Cl- concentrations and salinity of the groundwater. The results of calculated saturation index show that the saturation index for carbonate minerals is positive and for sulfate minerals is negative. According to the parameters and international standards, almost all of groundwater in the study area is suitable and usable for agricultural purposes and to be used for drinking as good, acceptable water. Finally, the large portion of samples was corrosive for industrial usage.

کلیدواژه‌ها [English]

• groundwater
• Hydrogeochemistry
• Hastijan
• Saturation index
• Water type