نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• علی حسنوند
• بهار سالاروند

دانشگاه لرستان

چکیده

فرضیه نفرین منابع، ارتباط پیچیده بین وفور منابع طبیعی و توسعه اقتصادی را به چالش می‌کشد. این پژوهش با هدف بررسی روابط هم‌زمان بین توسعه انسانی و ردپای اکولوژیکی و عوامل مؤثر بر آن‌ها، شامل فناوری اطلاعات و ارتباطات، رانت منابع طبیعی، ارزش افزوده صنعت، شهرنشینی، جهانی‌شدن، توسعه مالی و به‌ویژه اثر تعاملی ICT و رانت منابع، در کشورهای N-11 (با تأکید بر ایران) طی دوره ۲۰۰۷-۲۰۲۱ انجام شده است. بدین منظور از روش رگرسیون سیستم معادلات همزمان به‌ظاهر نامرتبط استفاده شد. نتایج نشان می‌دهد ICT نقش دوگانه‌ای دارد: ضمن افزایش معنادار توسعه انسانی با ضریب 08/0، باعث تشدید ردپای اکولوژیکی با ضریب 64/0 نیز می‌شود که گویای تعارض بین پیشرفت فناوری و پایداری زیست‌محیطی است. رانت منابع طبیعی، با کاهش معنادار توسعه انسانی با ضریب 39/0- و افزایش چشمگیر ردپای اکولوژیکی با ضریب 01/4، فرضیه نفرین منابع را تأیید می‌کند. ارزش افزوده صنعت و شهرنشینی هر دو توسعه انسانی را تقویت (ضرایب 52/0 و 21/0) اما ردپای اکولوژیکی را نیز افزایش می‌دهند (ضرایب 04/1 و 90/2). توسعه مالی با وجود افزایش قابل توجه توسعه انسانی با ضریب 09/13 فشار زیادی بر محیط‌زیست با ضریب 28/468 وارد می‌کند، که لزوم سیاست‌های مالی سبز را برجسته می‌سازد. اثر تعاملی ICT و رانت منابع، با افزایش توسعه انسانی با ضریب 003/0 و کاهش ردپای اکولوژیکی با ضریب 03/0- نشان می‌دهد که توسعه ICT می‌تواند به شکستن نفرین منابع در کشورهای N-11 کمک کند. این یافته‌ها برای سیاست‌گذاران کشورهای مورد مطالعه در جهت ایجاد تعادل بین توسعه انسانی و پایداری زیست‌محیطی اهمیت دارد.

کلیدواژه‌ها

• نفرین منابع
• سیستم معادلات به‌ظاهر نامرتبط SUR
• توسعه انسانی
• فناوری اطلاعات و ارتباطات ICT

عنوان مقاله [English]

Investigating the Role of ICT and Natural Resource Rent in Human Development and Environmental Quality: Evidence from N11 Countries and the SUR Approach

نویسندگان [English]

• Ali Hasanvand
• Bahar Salarvand

Lorestan University

چکیده [English]

The relationship between natural resources and economic growth has long been a subject of interest among researchers, leading to the formulation of the resource curse hypothesis. This study aims to examine the simultaneous relationships between human development, ecological footprint, and key socio-economic factors influencing them, including information and communication technology (ICT), natural resource rent, industrial value-added, urbanization, globalization, financial development, and, most importantly, the interactive effects of ICT and natural resource rent. Using panel data for N11 countries (with a focus on Iran) over the period 2007–2021, this study employs the Seemingly Unrelated Regression (SUR) approach. The results reveal a dual role of ICT: on the one hand, it significantly increases human development with a coefficient of 0.08, while on the other hand, it exacerbates the ecological footprint index, leading to a significant 0.64 increase. This finding highlights the conflict between technological advancement and environmental sustainability. Additionally, natural resource rent not only significantly reduces human development by -0.39 but also substantially increases the ecological footprint with a coefficient of 4.01, confirming the adverse effects of resource dependence and supporting the resource curse hypothesis. According to the results, industrial value-added and urbanization enhance human development with coefficients of 0.52 and 0.21, respectively, while also intensifying environmental pressure by 1.04 and 2.90, respectively. Financial development significantly increases human development (13.09), yet it also dramatically raises the ecological footprint (468.28), emphasizing the need for green financial policies. Finally, the interactive effect of ICT and natural resource rent positively impacts human development (0.003) while reducing the ecological footprint (-0.03), suggesting that ICT development can potentially mitigate the resource curse hypothesis in N11 countries. These findings offer valuable insights for policymakers in the studied nations.

کلیدواژه‌ها [English]

• Resource curse
• Seemingly Unrelated Regression (SUR)
• development
• Information and Communication Technology (ICT)