دانشکده منابع طبیعی
نشریه محیط زیست طبیعی
2008-7764
2423-7817
63
3
2010
09
23
اثر سد شهید رجایی بر تنوع و تمایز ژنتیکی سیاه ماهی (Capoeta capoeta gracilis) در رودخانه تجن ساری با استفاده از انگشت نگاری RAPD
211
223
FA
حسین
انوری فر
کارشناس ارشد شیلات، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، ایران
h.a3@gmail.com
حمید
فرحمند
استادیار دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، ایران
hfarahmand@ut.ac.ir
محمدعلی
نعمت اللهی
استادیار دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، ایران
m.n3@gmail.com
حسین
رحمانی
استادیار دانشکده علوم دام و شیلات، دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی ساری، ایران
h.r2@gmail.com
محمود
کرمی
استاد دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، ایران
karamy.m@gmail.com
بیتا
خلیلی
کارشناس آزمایشگاه بیوتکنولوژی دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، ایران
b.kh@gmail.com
این مطالعه به منظور بررسی تنوع و تمایز سیاه ماهی در رودخانه تجن ساری که سد شهید رجایی در آن احداث گردیده، طراحی شده است. در مجموع 66 قطعه ماهی که 35 قطعه آن مربوط بهایستگاه بالا دست و 31 قطعه آن مربوط بهایستگاه پایین دست سد شهید رجایی بود، توسط دستگاه الکتروشوکر، صید و پروفیل DNA این ماهی توسط مارکر RAPD ثبت گردید. از بین 10 پرایمر 10 نوکلئوتیدی، تعداد 6 پرایمر با الگوی نواری تکرار پذیر انتخاب شد. در مجموع 89 نوار پلی مورف(نشانگر) به دست آمد که دامنه قطعات تکثیری بین bp 50- 1000 متغیر بود. نتایج مطالعات ژنتیکی توسط مارکر RAPD نشان داد که میانگین فاصله ژنتیکی این دو جمعیت که بر اساس ماتریکس تشابه و ضریب جاکارت محاسبه شد، 487/0 میباشد و از آنجا که مرز تعیین گونه و زیر گونه فاصله ژنتیکی 5/0 میباشد، استنتاج شد که این دو جمعیت تا حد بسیار بالایی از یکدیگر انشقاق یافتهاند. نتایج حاصل از آنالیز مولفههای اصلی مختصات(PCOA) نیز توانست این دو جمعیت را از یکدیگر متمایز نماید. رسم دندروگرام UPGMA بر اساس ضریب جاکارت نشان داد کهاین دو جمعیت از یکدیگر متمایز است. با توجه به نتایج این بررسی بیان میشود که انگشت نگاری RAPD روشی مناسب برای تعیین تمایز ژنتیکی سیاه ماهی میباشد.
انگشت نگاری RAPD,تمایز ژنتیکی,رودخانه تجن,سد شهید رجایی,سیاه ماهی
https://jne.ut.ac.ir/article_29173.html
https://jne.ut.ac.ir/article_29173_5803944e851179567bd41761946364ec.pdf
دانشکده منابع طبیعی
نشریه محیط زیست طبیعی
2008-7764
2423-7817
63
3
2010
09
23
مدلسازی مطلوبیت زیستگاه کمرکلی جنگلی (Sitta europaea) در نیمرخ شمالی البرز
225
236
FA
فاطمه
بهادری خسروشاهی
دانش آموخته کارشناسی ارشد، شرکت مهندسان مشاور آب و عمران فراز اندیش، ایران
fatemehbahadori89@yahoo.com
افشین
علیزاده شعبانی
استادیار دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، ایران
ashabani@ut.ac.ir
محمد
کابلی
0000-0002-9203-2346
استادیار دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، ایران
mkaboli@ut.ac.ir
محمود
کرمی
استاد دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، ایران
karamy.m@gmail.com
پدرام
عطارد
استادیار دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، ایران
attarod@ut.ac.ir
میترا
شریعتی
دانش آموخته کارشناسی ارشد، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، ایران
m.sh3@gmail.com
پراکنش کمرکلی جنگلی (Sitta europaea) از خانواده کمرکلیان (Sittidae) و راسته گنجشکسانان (Passeriformes) در جنگل آموزشی و پژوهشی خیرود طی فصول بهار و تابستان در سال 1387 در سریهای پاتم، نمخانه، گرازبن، چلیر و بهاربن به مساحت تقریبی 5800 هکتار مورد مطالعه قرار گرفت. متغیرهای زیستگاهی مورد اندازهگیری عبارت از: ویژگیهای ساختار پوشش گیاهی منطقه، تیپ پوشش جنگلی و عوامل توپوگرافی شامل شیب، جهت و ارتفاع عرصه مورد مطالعه بود. قطعات نمونهبرداری در یک ترانسکت خطی تصادفی برداشت و حضور و عدم حضور گونه ثبت شد. هر قطعه نمونه ای که گونه در آن مشاهدهشد به عنوان نقطه حضور و در صورت عدم مشاهده به عنوان نقطه عدم حضور ثبت شد. بر این اساس در مجموع 98 قطعه نمونه برداشت شد. مطلوبیت زیستگاه کمرکلی به روش رگرسیون منطقی دوتایی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل آماری نشان داد که متغیرهای ارتفاع، قطر، تعداد اشکوب درختان، نوع گونه درختی و ارتفاع از سطح دریا مؤثرترین متغیرهای اثرگذار بر حضور گونه در منطقه مورد مطالعه است. همچنین نتایج نشان داد این پرنده زیستگاههای جنگلی با جوامع کهنسال راش و ممرز را به عنوان زیستگاه مطلوب خود برمیگزیند.
جوامع کهنسال راش و ممرز,کمرکلی جنگلی,مطلوبیت زیستگاه,نیمه شمالی البرز
https://jne.ut.ac.ir/article_29174.html
https://jne.ut.ac.ir/article_29174_e5478f9ad888301cccf1f6f6d102f5d0.pdf
دانشکده منابع طبیعی
نشریه محیط زیست طبیعی
2008-7764
2423-7817
63
3
2010
09
23
بررسی وضعیت کاکایی ارمنی Larus armenicus در ایران به همراه معرفی زیستگاه جدید جوجهآوری آن در تالاب میقان، استان مرکزی
237
247
FA
محمد
توحیدی فر
دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران، ایران
mohammad_8463@yahoo.com
رامین
سلمان زاده
اداره کل محیط زیست استان آذربایجان غربی، بخش محیط طبیعی، ایران
r.s@gmail.com
سعیده
بنی اسدی
دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، ایران
s.b@gmail.com
جلیل
ایمانی هرسینی
دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، ایران
j.i@gmail.com
کاکایی ارمنی در گذشته بعنوان زیر گونهای از کاکایی نقرهای(Larus argentatus) محسوب می شد اما از سال 1359 بعنوان گونهای مستقل معرفی شد. کاکایی ارمنی بیشتر در مناطق قفقاز و خاور میانهیافت میشود و مناطق جوجهاوری آن در گرجستان، ارمنستان، ترکیه و ایران قرار دارد. میقان که برای بسیاری از پرندگان مهاجر بویژه درنا (Grus grus)، زیستگاه زمستان گذرانی مهمی محسوب میشود که پس از دریاچه ارومیه بعنوان دومین مکان مناسب برای جوجهآوری کاکایی ارمنی، در ایران زادآوری میکند، به شمار میرود. مطالعات میدانی در دو منطقه جوجهآوری کاکایی ارمنی در دو فصل جوجهآوری و زمستانگذرانی به انجام رسید. این گونه در جزایر تالاب میقان واقع در شرق جاده معدن جوجهآوری میکند. بیشترین پراکنش جمعیت زمستانگذران این گونه در قسمتهای شمالی و غربی ایران قرار دارد، بطوری که بدون در نظر گرفتن استان آذربایجان غربی بیشترین جمعیت زمستانگذران کاکایی ارمنی طی سالهای1386-1383 در استان مازندران و کمترین، در استان فارس گزارش شده است. این موارد حاکی از اهمیت بالای دریاچه ارومیه میباشد. ایجاد سطوح حفاظتی مناسب و کاهش دخالتهای انسانی جهت جلوگیری از تخریب و از دستدهی این دو تالاب، بعنوان زیستگاههای زادآوری و زمستان گذرانی این پرنده در کشور، از اولویتهای حفاظتی، محسوب میشوند.
تالاب میقان,دریاچه ارومیه,زیستگاه زادآوری,زیستگاه زمستانگذرانی,کاکایی ارمنی
https://jne.ut.ac.ir/article_29175.html
https://jne.ut.ac.ir/article_29175_d53ede8ec84a6e4365ae8f835588b2cb.pdf
دانشکده منابع طبیعی
نشریه محیط زیست طبیعی
2008-7764
2423-7817
63
3
2010
09
23
ارزیابی و مقایسه اثرات زیستمحیطی دو روش بهرهبرداری جنگل (مطالعه موردی: بخش نمخانه جنگل خیرود)
249
265
FA
مقداد
جورغلامی
0000-0003-3676-278X
استادیار گروه جنگلداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، ایران
mjgholami@ut.ac.ir
باریس
مجنونیان
استاد گروه جنگلداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، ایران
b.m2@gmail.com
جنگلهای شمال ایران دارای غنای گونهای قابل توجه بوده و به لحاظ گونههای بومی و در معرض خطر دارای اهمیت جهانی است. استفاده از سیستم چوبکشی زمینی, هرچند بیشترین مشکلات محیط زیستی را سبب میشود، اما عملیاتی معمول برای خروج چوب از عرصه قطع است. هدف از این مطالعه ارزیابی و مقایسه اثرات محیط زیستی، صدمه به توده باقیمانده, زادآوری و کمی کردن این اثرات است. آثار یادشده شامل وسعت صدمه دیدگی, الگو, اندازه، توزیع صدمات و اثرات بعد از عملیات بهرهبرداری میباشد که با استفاده از دو روش بهرهبرداری گردهبینه کوتاه و بلند مورد بررسی قرار گرفته است. این تحقیق در جنگل خیرود انجام و برای چوبکشی از اسکیدر چرخ لاستیکی تیمبرجک استفاده شد. ارزیابی صدمه به توده باقیمانده بعد از عملیات بهرهبرداری در طول مسیر چوبکشی و همچنین برداشت نوارهای کشیدن کابل برای مطالعه صدمه به زادآوری با آماربرداری صد در صد انجام شد. نتایج نشان داد که در نوارهای کشیدن کابل، صدمه به زادآوری 44 و 36 درصد و همچنین صدمه به درختان باقیمانده در اطراف مسیرهای چوبکشی 3/2 و 1/4 درصد به ترتیب در روش گردهبینه کوتاه و گردهبینه بلند است. بیشترین میانگین مقدار صدمه (97 %) به متر اول تنه وارد شده و همچنین در داخل محدوده 4 متری از مرکز مسیر چوبکشی (80 %) اتفاق افتاده است. نتایج به طور آشکار نشان میدهد که روش بهرهبرداری گردهبینه کوتاه در مقایسه با روش بهرهبرداری گردهبینه بلند صدمه کمتری به توده باقیمانده وارد میکند. موقعیت درخت نسبت به مسیر چوبکشی دارای اثر معنیداری بر مقدار و ارتفاع زخمها در درختان باقیمانده است. مسیرهای چوبکشی با طراحی و ساخت مناسب باید دارای پهنای مناسب برای خروج چوب از جنگل باشد. صدمه به توده باقیمانده با طراحی و برنامهریزی مناسب و آموزش گروه عملیات چوبکشی میتواند کاهش یابد.
اثرات محیط زیستی,بهرهبرداری جنگل,جنگل خیرود,جنگلهای خزری,زادآوری,گردهبینه بلند,گردهبینه کوتاه
https://jne.ut.ac.ir/article_29176.html
https://jne.ut.ac.ir/article_29176_ee34ed11b62e0a1716f013bcd04ff15a.pdf
دانشکده منابع طبیعی
نشریه محیط زیست طبیعی
2008-7764
2423-7817
63
3
2010
09
23
بررسی تجمع فلزات سنگین در بستر، برگ و ریشه درختان حرا (Avicennia marina) دراستان بوشهر
267
277
FA
علی
داوری
دانش آموخته کارشناسی ارشد محیط زیست دانشگاه تهران، دانشکده منابع طبیعی، ایران
adavarei@gmail.com
افشین
دانه کار
دانشیار دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، ایران
a_danehkar@yahoo.com
نعمت ا...
خراسانی
استاد دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، ایران
n.kh2@gmail.com
آرش
جوانشیر
استادیار دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، ایران
arashjavanshir@hotmail.com
در این پژوهش تجمع فلزات سنگین در رسوب، ریشه و برگ رویشگاههای حرا (Avicennia marina) در استان بوشهر مورد بررسی قرار گرفت. کادمیوم (Cd)، مس (Cu) و سرب (Pb)، در بافت ریشه به میزان بالاتری از غلظت این فلزات در رسوب اندازهگیری شد که نشان از تجمع این فلزات در ریشه درخت دارد. غلظت نیکل (Ni)، وانادیوم (V) و روی (Zn) به میزان پایینتری از غلظت آنها در رسوب بود و تجمع در بافت ریشه نداشت. در بررسی میزان انتقال فلزات به برگ مشاهده شد که سرب و روی از حرکت بسیار کم به برگها برخوردارند و این میزان برای مس با تجمع کمتر دیده شد. با این وجود غلظت سرب و روی در برگهای درختان حرا منطقه مورد مطالعه بالاتر از این میزان در مطالعات مشابه در دیگر مناطق جهان بود کهاین نشان از ورود فلزات سنگین از هوا و جذب سطحی برگها دارد.
آلودگی بستر,استان بوشهر,درخت حرا,فلزات سنگین,مانگرو
https://jne.ut.ac.ir/article_29177.html
https://jne.ut.ac.ir/article_29177_563e59103911149f6841ec581fdb743a.pdf
دانشکده منابع طبیعی
نشریه محیط زیست طبیعی
2008-7764
2423-7817
63
3
2010
09
23
تعیین مطلوبیت زیستگاه قوچ و میش اصفهانی (Ovis orientalis isphahanica) در پناهگاه حیاتوحش موته با استفاده از روش تحلیل عاملی آشیان بومشناختی
279
290
FA
سعیده
ملکی نجف آبادی
عضو هیأت علمی دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه زابل، ایران
sahraa622@na.iut.ac.ir
محمودرضا
همامی
استادیار دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه صنعتی اصفهان، ایران
rmhemami@cc.iut.ac.ir
عبدالرسول
سلمان ماهینی
دانشیار دانشکده شیلات و محیط زیست، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، ایران
a_mahini@yahoo.com
قوچ و میش اصفهانی (Ovis orientalis isfahanica) در لیست قرمز IUCN در رده آسیب پذیر قرار گرفته است. اطلاعات مربوط به نیازهای زیستگاهی و فاکتورهای تعیین کننده آشیان بوم شناختی این گونه بخش اصلی برنامههای حفاظتی را برای این گونه به خود اختصاص میدهد. در مورد انتخاب زیستگاه برای این گونه در ایران اطلاعات اندکی موجود است. در این مطالعه یک مدل، مبتنی بر سامانه اطلاعات جغرافیایی با استفاده از دادههای حضور برای پیشگویی مطلوبیت زیستگاه قوچ و میش اصفهانی در پناهگاه حیات وحش موته به کار برده شد. این مطالعه مهمترین فاکتورهای تاثیرگذار بر آشیان اکولوژیک این گونه و زیستگاه مطلوب فصلی را در منطقه مورد مطالعه، تعیین نمود. شاخص حاشیه گرایی کل برای این گونه در منطقه مورد مطالعه 55/1 و تخصص گرایی کل 11/0 است. نتایج نشان داد که در طول تابستان و پاییز بخش بزرگی از زیستگاه مطلوب قوچ و میش اصفهانی با درمنه کوهی (Artemisia aucheri) پوشیده شده است در صورتیکه در زمستان و بهار مناطق پوشیده با درمنه دشتی مطلوب تر است. این نکته با مهاجرت ارتفاعی گونه به عنوان یکی دیگر از نتایج این مطالعه مطابقت دارد به گونهای که در تابستان و پاییز ارتفاعات بالاتر زیستگاه مناسبتری است اما در بهار و زمستان ارتفاعات پایین تر مطلوبیت بیشتری دارد. شیبهای بیش از 30% و فاصله تا منابع آبی در تابستان به عنوان فاکتور محدود کننده برای این گونه بهشمار میرود. تاثیر سایر فاکتورها نظیر فاصله تا جاده، معدن و زمین های زراعی بر مطلوبیت زیستگاه قوچ و میش اصفهانی در پناهگاه حیات و حش موته ناچیز است.
تحلیل عامل آشیان بوم شناختی,فاکتور تخصصی شدن,فاکتور حاشیه,قوچ و میش اصفهانی,مطلوبیت زیستگاه
https://jne.ut.ac.ir/article_29178.html
https://jne.ut.ac.ir/article_29178_d1658a3c153b7258741f973b7a8c88d9.pdf
دانشکده منابع طبیعی
نشریه محیط زیست طبیعی
2008-7764
2423-7817
63
3
2010
09
23
برآورد ارزش تفرجی دریاچهی مهارلوی شیراز با استفاده از روش ارزشگذاری مشروط
291
302
FA
مرضیه
منافی ملایوسفی
دانش آموخته کارشناسی ارشد مدیریت کشاورزی، دانشگاه تبریز، ایران
m.m4@gmail.com
باب ا...
حیاتی
دانشیار گروه اقتصاد کشاورزی دانشگاه تبریز، ایران
b-hayati@tabrizu.ac.ir
دریاچه مهارلو در فاصله 23 کیلومتری شیراز، به دلیل آب و هوای معتدل و وجود جاذبههای طبیعی به عنوان یک مکان تفرجی برای مردم منطقه و مسافران ارزش بالایی دارد، لذا مطالعه ارزش تفرجی آن میتواند در پیش-بینی نیازها و رفع کمبودها و توسعه گردشگری در منطقه مؤثر باشد. هدف این مطالعه برآورد ارزش تفرجی دریاچه مهارلو با استفاده از روش ارزش گذاری مشروط بود. برای بررسی عوامل مؤثر بر میزان تمایل به پرداخت افراد، الگوی لاجیت به روش حداکثر درستنمایی برآورد شد. دادههای مورد نیاز از طریق تکمیل پرسشنامه و مصاحبه حضوری با 188 نفر بازدیدکننده از منطقه مزبور در تابستان 1386 جمعآوری شد. نتایج نشان داد که 5/74 درصد بازدیدکنندگان حاضر به پرداخت مبلغی جهت استفاده از دریاچه مزبور هستند. همچنین متغیرهای تحصیلات، جذابیت روستا، جنسیت و درآمد اثر معنیدار مثبت و متغیرهای قیمت پیشنهادی، تعداد دفعات بازدید سالانه و اندازه خانوار اثر منفی معنیداری روی احتمال تمایل به پرداخت دارد. میانگین تمایل به پرداخت 3392 ریال و ارزش تفرجی سالانه دریاچه 2/7811 (2/1187 میلیون ریال) میلیون ریال برآورد شد.
ارزش تفرجی,ارزشگذاری مشروط,الگوی لاجیت,تمایل به پرداخت,دریاچه مهارلو
https://jne.ut.ac.ir/article_29179.html
https://jne.ut.ac.ir/article_29179_0ec7dd79d9b85b9ed20f47b39db93afe.pdf
دانشکده منابع طبیعی
نشریه محیط زیست طبیعی
2008-7764
2423-7817
63
3
2010
09
23
ارزیابی زیستگاه دارکوب سرسرخ (Dendrocopos medius) در پارک ملی گلستان
303
315
FA
حسین
وارسته مرادی
استادیار دانشکده شیلات و محیط زیست، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، ایران
hvarasteh2009@yahoo.com
بررسی ویژگیهای بومشناختی گونههای حیات وحش نقش مهمی در مدیریت آنها دارد و تصمیمگیری در مورد شیوه مدیریتی مناسب، تنها با مشخص شدن نیازهای بومشناختی یک گونه امکانپذیر است. در تحقیق حاضر مطلوبیت زیستگاه دارکوب سرسرخ در پارک ملی گلستان مورد مطالعه قرار گرفت. متغیرهای زیست محیطی شامل تیپ پوشش جنگلی، عوامل توپوگرافیک و ویژگی های ساختار پوشش گیاهی به همراه دادههای حضور و عدم حضور پرنده در 106 قطعه نمونه به شعاع 25 متر ثبت و تجزیه و تحلیل دادهها بر مبنای رگرسیون منطقی دوتایی انجام شد. نتایج نشان داد که پارامترهای زیستگاهی شامل تعداد خشکه دارهای سرپا، نوع گونههای درختی، قطر و ارتفاع درختان و سطح مقطع برابر سینه درختان موثرترین پارامترهای زیستگاهی بر حضور دارکوب سرسرخ در پارک ملی گلستان است. نتایج نشان داد که زیستگاههای جنگلی دست نخورده و کهنسال با مشخصاتی همانند تعداد فراوان خشکه دارهای سرپا، درختانی با قطر و ارتفاع بالا و سطح مقطع برابر سینه بیشتر، در پارک ملی گلستان قابلیت پشتیبانی از گونههای چتر و حساس به آشفتگی نظیر دارکوب سرسرخ را دارد.
پارک ملی گلستان,دارکوب سرسرخ,مدلسازی زیستگاه
https://jne.ut.ac.ir/article_29180.html
https://jne.ut.ac.ir/article_29180_04c3eb94b7be9d12ad852de46ba330e7.pdf