%0 Journal Article %T بررسی ترکیب فصلی، فراوانی و تنوع‌زیستی جوامع درشت بی‌مهرگان کفزی در رودخانة خرمارود، استان گلستان %J نشریه محیط زیست طبیعی %I دانشکده منابع طبیعی %Z 2008-7764 %A قلی زاده, محمد %A پیکار پرسان, ابوالفضل %A معتمدی, راحله %D 2022 %\ 05/22/2022 %V 75 %N 1 %P 38-48 %! بررسی ترکیب فصلی، فراوانی و تنوع‌زیستی جوامع درشت بی‌مهرگان کفزی در رودخانة خرمارود، استان گلستان %K درشت بی‌مهرگان کفزی %K شاخص زیستی %K رودخانة خرمارود %R 10.22059/jne.2022.328090.2266 %X با توجه به اینکه بی‌مهرگان کفزی به‌عنوان شاخص‌زیستی در بوم‌سازگان‌های آبی مطرح می‌باشند؛ این مطالعه با هدف بررسی فراوانی و تنوع زیستی جوامع درشت بی‌مهرگان در رودخانة خرمارود، استان گلستان صورت گرفت. نمونه‌های کفزی به‌صورت فصلی از 5 ایستگاه با سه تکرار با استفاده از نمونه­بردارگرب با سطح پوشش (225 سانتی‌متر مربع) در سال 1399 جمع‌آوری گردید. در مجموع تعداد 819 نمونه از موجودات بی‌مهره که متعلق به 6 راسته و 10 خانواده شناسایی شدند، که بیش‌ترین تنوع مربوط به راستة حشرات با 7 خانواده و بیش‌ترین فراوانی متعلق به Chironomidae (31/5 درصد) و سپس Tubificidae (22/47 درصد) می‌باشد. فصل بهار با 45 درصد بیشترین و فصل زمستان با 22 درصد کمترین میزان فراوانی را نشان شدند. بیش‌ترین فراوانی درشت بی‌مهرگان در ایستگاه 1 در بخش بالادست رودخانه (جنگلی-کشاورزی) (40/66 درصد) و کمترین مقدار آن در ایستگاه 5 پایین‌دست (قبل از اتصال به رودخانة چهل‌چای) (86/5 درصد) به‌دست آمد. نتایج نشان داد که بیش‌ترین میزان شاخص‌های تنوع شانون و سیمپسون در ایستگاه بالادست رودخانه، در فصل پاییز به ترتیب (0/32 ± 1/96) و (0/11 ± 0/85) به‌دست آمد. همچنین بیش‌ترین مقدار شاخص غنای گونه‌ای مارگالف در ایستگاه 3 در بخش میان‌دست رودخانه (نزدیکی به روستا و کشاورزی) فصل زمستان (0/4 ± 2/06) و شاخص یکنواختی پیلو در ایستگاه میان دست (0/19 ± 0/94) بهار بود. طبق آنالیز مقیاس‌گذاری چند بعدی (MDS) پراکنش کف‌زیان در بین ایستگاه‌ها، سه گروه مجزا را نشان داد. نتایج PCA نشان داد که مواد آلی و رس مهمترین عوامل محیطی در تغییرات جوامع بی‌مهره در رودخانة خرمارود، استان گلستان است. بر اساس یافته‌های این مطالعه به نظر می‌رسد افزایش مواد آلی از مناطق کشاورزی، پساب‌های شهری و روستایی هم‌جوار باعث افزایش آلودگی و افزایش گونه‌های مقاوم به آلودگی از جمله Tubificidae و Chironomidae شده است، که استفاده از شاخص‌های زیستی می‌تواند به‌عنوان ابزار مناسبی جهت ارزیابی کیفیت منابع آبی بکار برده شود. %U https://jne.ut.ac.ir/article_86093_72e4864d0c9df8261c0b02657c040faf.pdf